Fiziologiya fanidan davolash ishi, pediatriya, tibbiy profilaktika, tibbiy biologiya va stomatologiya fakultetlari studentlari uchun yozma-og’zaki so’rov nazorat savollari

9. Hujayraning qo’zg’alishida repolyarizasiya;
Harakat potentsiali asosan ikki bosqichda sodir boʻladi: depolarizatsiya va repolarizatsiya. Nervni qoʻzgʻatganda, 
qutblangan (polyar) holat (-
70mV) oʻzgaradi, ya’ni tinchlikdagi MP buziladi va nervning ichki qismi tashqi 
tomoniga nisbatan musbatlashadi (+ 35 mV). Bunga depolarizatsiya fazasi (De – inkor; polyar – qutb) deyiladi. 
Koʻz ochib yumguncha deyarli dastlabki holatgacha potentsialning oʻzgarishi sodir boʻladi va bu harakat potentsial 
ikkinchi fazasi repolarizatsiya fazasi (re – qayta tiklanish; polyar – qutb) deb ataladi.
Repolarizatsiya Na+ ionlarining ichkariga oqimi (influx) ning yanada pasayishi va voltaj-darvozali K+ orqali K+ 
ionlarining tashqariga qaratilgan oqimi (efflux) tufayli sodir boʻladi. K+ kanallari Na+ kanallaridan koʻra kechroq 
ochiladi, ammo uzoq vaqt faol holatda turadi. 
10. Hujayraning qo’zg’alishida manfiy iz potensiali;
Iz Depolarizatsiya - 
sekin repolarizatsiya bosqichi boʻlib, tez repolyarizatsiyadan keyin egri chiziqning pasayib 
ketadi va membrananing tinchlik potensiali darajasiga yetguncha davom etadi. Bu faza manfiy izpotensial deb 
ham ataladi va taxminan 4 ms davom etadi. 
11. Hujayraning qo’zg’alishida giperpolyarizasiya;
Giperpolyarizatsiya hujayraning membrana potentsialining o'zgarishi bo'lib , uni yanada salbiy qiladi. Bu 
depolarizatsiyaga qarama-qarshidir . U membrana potentsialini harakat potentsiali chegarasiga o'tkazish uchun 
zarur bo'lgan stimulni oshirib, harakat potentsiallarini inhibe qiladi. 
Giperpolyarizatsiya ko'pincha K + ( kation ) ning K + kanallari orqali chiqishi yoki Cl - ( anion ) ning Cl - kanallari 
orqali oqishi natijasida yuzaga keladi . Boshqa tomondan, kationlarning oqimi , masalan, Na + kanallari orqali Na + 
yoki Ca 2+ kanallari orqali Ca 2+ giperpolyarizatsiyani inhibe qiladi. Agar hujayrada Na + yoki Ca 2+ bo'lsatoklar 
tinch holatda bo'lsa, keyin bu oqimlarning inhibisyonu ham giperpolyarizatsiyaga olib keladi. Bu kuchlanishga 
bog'langan ion kanalining javobi giperpolyarizatsiya holatiga qanday erishiladi. Neyronlarda hujayra harakat 
potentsiali paydo bo'lgandan so'ng darhol giperpolyarizatsiya holatiga kiradi. Giperpolyarizatsiyalanganda, neyron 
taxminan 2 millisekund davom etadigan refrakter davrda bo'ladi, bu davrda neyron keyingi harakat potentsiallarini 
yarata olmaydi. Natriy-kaliy ATFazalari K + va Na + ionlarini membrana potentsiali -70 millivolt atrofida dam 
olish potentsialiga qaytgunga qadar qayta taqsimlaydi , bunda neyron yana boshqa harakat potentsialini uzatishga 
tayyor bo'ladi.