«Fuqarolar Sog‘lig‘ini saqlash to‘g‘risida» gi qonun tarkibi va mazmuni Ushbu qonun 1996 yil 29 avgustda qabul qilingan, VI

Uchinchidan, ushbu tizimda birlamchi sog‘liqni saqlash holati mavjud bo‘lgan, asosan 
qishloq sharoitiga qaratilgan. Bunda aholiga tibbiy yordamni vrachlar emas (juda kam holatlarda 
shifokorlar yordam ko‘rsatishgan), balki qishloq feldsherlik-akusherlik punktdagi (FAP), 
ishlovchi feldsherlar ko‘rsatishgan. Qishloq sharoitida ko‘rsatilayotgan tibbiy yordam sifati 
shaharnikidan ancha past bo‘lgan.
To‘rtinchidan, ona va bolaga yordam ko‘rsatish tizimi, tug‘ilish ko‘rsatkichi yuqori 
bo‘lgan holda sog‘lom bola tug‘ilishiga qaratilgan chora-tadbirlar umuman o‘tkazilmasdan, balki 

---

tug‘ruk jarayoniga va mavjud bo‘lgan kasalliklarni davolashga qaratilgan edi. Natijada ko‘p 
sonli tug‘ruqlar jarayonida fertil yoshidagi ayollarning sog‘ligi yomon bo‘lgan, onalar o‘limi – 
ittifoq, miqyosida eng yuqori ko‘rsatkichni egallagan. Tez-tez va qisqa muddat oralig‘idagi 
tug‘ruqlar tufayli kuchsiz, chala va jismoniy etilmagan bolalar tug‘ilgan. Natijada bolalar 
o‘limining koeffitsienti oshgan, keyinchalik esa bolalar, o‘smirlar hamda katta yoshli bolalarning 
kasallanish ko‘rsatkichlari oshib borgan.
Beshinchidan, sog‘liqni saqlash tizimida asosiy e’tibor faqat davolashga qaratilgan edi, 
profilaktika va sog‘lom turmush tarzi holatiga e’tibor yo‘q edi. Aholi o‘rtasida o‘zining sog‘ligi 
xaqida qayg‘urish madaniyati tushuntirilmas edi. Dori-darmonlar juda arzon va keng qamrovli 
bo‘lgan hamda ko‘p iste’mol qilinar edi. Bu ketishda sog‘liqni saqlash tizimi zamonning 
o‘zgarishlariga javob bermas edi va aholiga munosib sog‘lom turmush tarzini yaratishga qurbi 
yo‘q edi.
Ana shu sabablaraga ko‘ra 1998 yil 10 noyabrdagi «Sog‘liqni saqlash tizimini isloh qilish 
Davlat dasturi» to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezident Farmoni asosida sog‘liqni 
saqlash tizimini batamom isloh qilish zaruriyati vujudga keldi (Birinchi boskich). So‘nggi o‘n yil 
ichida sog‘liqni saqlashni rivojlantirishga qaratilgan Davlat dasturlari qishloq infrastrukturalarini 
rivojlantirishga qaratildi, «Ona va bola yili», «Sog‘lom avlod yili», «Salomatlik yili», «Homiylar 
va shifokorlar yili», «Ijtimoiy himoya yili», «Barkamol avlod yili» dasturlari bo‘yicha qabul 
qilgan va amalga oshirilgan e’tiborga molik ishlar buning dalili hisoblanadi.
Birinchi boskichda Sog‘liqni Saqlash tizimini isloxlashtirishni asosiy yo‘nalishlari 
quyidagilar deb belgilandi: 
- sog‘lom bola tug‘ilishi va sog‘lom avlodni tarbiyalashga yo‘naltirilgan, onalik va bolalik 
masalalariga yangi konseptual va amaliy yondashuv. Reformaning bu yo‘nalishidagi maqsadi 
nafaqat ona va bola o‘limini qisqa muddat ichida kamaytirishga, balki ma’lum darajada yuqori 
sifatli sog‘lom avlodni va sog‘lom turmush tarzini uzoq muddatgacha yaratishga qaratilgandir. 
Bu insoniyat rivojlanishidagi eng to‘g‘ri yondashuv hisoblanadi; 
- sog‘liqni saqlash tizimini tuzishda, uning infrastrukturasini rivojlantirishda mutloq yangi 
yondashuvlardir. Reformaning asosiy maqsadi – birlamchi tibbiy yordam ko‘rsatishni shahar va 
qishloq sharoitlarida tenglashtirishga qaratilgandir; 
- eski stereotiplardan voz kechish va sog‘liqni saqlashni moliyalashtirish tizimini o‘zgartirish, 
moliyalashtirish manbalarini imkon darajada kengaytirish, ya’ni sog‘liqni saqlashda pullik va 
xususiy xizmatlarni tashkillashtirish, ko‘rsatilayotgan tibbiy xizmatlarning sifatini oshirish; 
- birlamchi zvenoda byudjet mablag‘larini konsentratsiyalash, moliyalashtirish tizimini 
optimizatsiyalash, qimmatbaho koyka fondlardan kamroq foydalanib, ambulator poliklinik 
tarzda davolash va profilaktik chora-tadbirlarni qo‘llashga imkon yaratish; 

---

- hamma ma’muriy territorial sohalarda aholiga shoshilinch tibbiy yordam ko‘rsatishning 
prinsipi jihatidan yangi tizimini yaratish; 
- sog‘liqni saqlash tizimini boshqarish sharoitlarini oshirish, zvenolarni qisqartirish; 
- sog‘liqni saqlashning normativ huquq bazasini oshirish va yaxshilash.