G. A. Dushanova, N. A. Yunusova, S. A. Xalilova genetikadan masalalar yechish usullari
Download 226.67 Kb.
|
Genetikadan masalalar yechish usullari samarqand fayllar org 2 2
|
720:16=45 45*9=405 720:16=45 45*3=135 JAVOB: Olingan 720 ta avloddan 9 tasi ya`ni 405 ta si uzun poyali qizil gultojbargli bo`ladi. Bular AABB(1ta), AABb(2ta), AaBB(2ta), AaBb(4ta) JAVOB: Olingan 720 ta avloddan 3 tasi ya`ni 135 ta si uzun poyali oq gultojbargli bo`ladi. Bular AAbb(1ta), Aabb(2ta) IZOH: F2 da fenotip bo`yicha 9:3:3:1 nisbatta ajralish kuzatiladi. 5-MASALA:Makkajo`xori so`tasi 20 sm va 8 sm. Dominant 5 sm, ressissiv gen 2 sm uzunlikni namoyon etsa, makkajo`xori so`tasining uzumligi necha sm bo`lishini aniqlang. BERILGAN: A). 1.Buning uchun makkajo`xori so`tasining uzunligini ixtiyoriy harflar bilan belgilanadi. Masalan, A1 , A2 , a1, a2 Makkajo`xori so`tasi 20sm, dominant gen 5 sm bo`lsa, 20 : 4 =5 (gametalar soni. A1 , A1 , A2, A2 ) Natijani quyidagicha yozamiz: A1A1A2A2(20 sm) 5sm 5sm 5sm 5sm 2. Makkajo`xori so`tasi 8 sm, ressisiv gen 2sm bo`lsa, 8:2=4 (hosil bo`lgan gametalar a1, a1 , a2, a2 ) a1 a1 a2 a2 (8 sm) 2sm 2sm 2sm 2sm Berilgan ota-ona formalarini o`zaro charishtiramiz.
(20 smli so`ta) ( 8 smli so`ta) P ♀A1A1A2A2 x ♂a1a1a2a2 (gomozigotali) (gomozigotali) Gametalar olinadi va mazkur gametalar o`zaro chatishtirilib F1 (birinchi avlod) duragaylarini hosil qilinadi. ♀ A1 A1 A2 A2 x ♂a1 a1 a2 a2 Gametalar: A1 A2 a1 a2 (14 sm)
F1 A1a1 A2 a2 5 2 5 2
F1 da so`taning uzunligi 14 (5+2+5+2=14) sm bo`ladi. B) F1 avlodlar o`zaro chatishtirilib, F2 da olingan 920 ta o`simliklar orasida qancha qismi uchta dominant genga ega bo`lishini aniqlang. BERILGAN: 5 2 5 2 5 2 5 2 P ♂ A1 a1A2a2 x ♀A1a1 A2 a2 14 sm 14 sm (geterozigotali) (geterozigotali) Gametalar olinadi va mazkur gametalar o`zaro chatishtirilib F1 (birinchi avlod) duragaylarini hosil qilinadi. YECHISH: P ♂ A1 a1 A2 a2 x ♀ A1a1A2a2 Gametalar: A1A2 , A1 a2 , a1 A2, a1 a2; A1A2, A1 a2, a1 A2, a1 a2
IZOH: Olingan avlodda 3 ta dominant genli formalar 4 ta katakda uchraydi. 960:16=60 Demak, har bir PENNET katagiga 60 tadan o`simlik to`g`ri keladi. Shuning uchun 4*60=180 ta o`simlik 960 : 4= 240 ta 240 ta o`simlik olingan. Bu 960 ta o`simlikning ¼ qismini tashkil etadi.
1) A1A1 A2 A2 = 1 - 20 sm 2) A1 A1 A2 a2 = 2 - 17 sm 3) A1 a1 A2 A2 = 2 - 17 sm 4) A1 a1 A2 a2 = 4 - 14 sm 5) A1 A1 a2 a2 = 1 - 14 sm 6) A1 a1 a2 a2 = 2 - 11 sm 7) a1 a1 A2 A2 = 2 - 14 sm 8) a1 a1 A2 a2 = 2 – 11 sm 9) a1 a1 a2 a2 = 1 - 8 sm Fenotip – 1 : 4 : 6 : 4 : 1 20 sm – 1 ta 17 sm – 4 ta 14 sm – 6 ta 11 sm – 4 ta 8 sm – 1 ta 6-MASALA. Quyonlarning Baron zotining quloq suprasi 28 sm va 12 sm gat eng. Quyonlarning Baron zotining genotipi D1D1 D2D2 ikkinchi zotni genotipi d1d1d2d2 bo`lsa? Ularni o`zaro chatishtirish natijasida F1 duragaylarning quloq suprasi necha sm bo`ladi? Agar F1 duragay quyonlarning urg‘ochi va erkagi o‘zaro chatishtirilsa, F2 da qanday natija kutilishi mumkin. BERILGAN: (28 smli so`ta) ( 12 smli so`ta) P ♀D1D1 D2D2 x ♂d1d1d2d2 (gomozigotali) (gomozigotali) YECHISH: Dominant genning uzunligini topish uchun 28 ni genlar soniga bo`lamiz. Ya`ni: 28:4=7 Demak, dominant genning uzunligi 7 sm gat eng. Xuddi shu usul bilan retessiv genning uzunligini ham topib olamiz. Ya`ni 12:4=3 Demak, retessiv genning uzunligi 3 smga teng ekan. Gametalar olinadi va mazkur gametalar o`zaro chatishtirilib F1 (birinchi avlod) duragaylarini hosil qilinadi. ♀D1 D1 D2 D2 x ♂d1 d1 d2 d2 7 7 7 7 3 3 3 3 Gametalar: D1 D2 d1 d2 (14 sm) (6 sm) F1 D1 d1 D2 d2
B) F1 duragay quyonlarining erkagi va urg`ochilari o`zaro chatishtirilib, F2 da qanday natija kutish mumkin? BERILGAN: 20 sm 20sm P ♂ D1 d1D2d2 x ♀ D1 d1D2d2 (geterozigotali) (geterozigotali) Gametalar olinadi va mazkur gametalar o`zaro chatishtirilib F1 (birinchi avlod) duragaylarini hosil qilinadi.
NATIJA : F2 dagi natijalar Fenotip bo`yicha 5 ta fenotipik guruh hosil bo`ldi: 1: 4: 6: 4: 1 1)quloq suprasining uzunligi – 28 sm – 1 ta 2) quloq suprasining uzunligi – 24 sm – 4 ta 3) quloq suprasining uzunligi – 20 sm – 6 ta 4) quloq suprasining uzunligi – 16 sm – 4 ta 1) quloq suprasining uzunligi – 12 sm – 1 ta Genotip bo`yicha 9 ta genotipik guruh hosil bo`ldi: 1:2:2:4:2:2:1:1:1 1)D1D1 D2 D2 = 1 = 28 sm 2) D1 D1 D2 d2 = 2 = 24 sm 3) D1 d1 D2 D2 = 2 = 24 sm 4) D1 d1 D2 d2 = 4 = 20 sm 5) D1 D1 d2 d2 = 1 = 20 sm 6) D1 d1 d2 d2 = 2 = 16 sm 7) d1 d1 D2 D2 = 1 = 20 sm 8) d1 d1 D2 d2 – 2 = 16 sm 9) d1 d1 d2 d2 = 2 = 12 sm 7-MASALA. Pomidor mevasining yumaloq shakli (A) noksimon (a), qizil ranggi (B), sariq ranggi (b) bilan belgilansa, quyidagi organizmlarning fenotipini aniqlang. 1) aaBb – noksimon qizil – geterozigota resessiv 2) AaBb – yumaloq qizil – geterozigota dominant 3) AaBB - yumaloq qizil - geterozigota dominant 4) aaBB - noksimon qizil - geterozigota resessiv 5) AABB - yumaloq qizil – gomozigota dominant 6) AaBB - yumaloq qizil - geterozigota dominant 7) aabb - noksimon qizil – gomozigota resessiv 8-MASALA. Ikkita sariq rangli qovoq chatishtirilganda, 3:1 nisbatda sariq va yashil rangli qovoqlar hosil bo`ldi. Chatishtirishda ishtirok etgan qovoqlarning genotipini aniqlang. Bunda fenotipda ajralish nisbatiga va chatishtirilgan qovoqlar ranggiga qarab genotipni aniqlaymiz. BERILGAN: Qizil rangli Qizil rangli P ♀Aa x ♂Aa (geterozigotali) (geterozigotali) 2) Gametalar olinadi va mazkur gametalar o`zaro chatishtirilib F1 (birinchi avlod) duragaylarini hosil qilinadi.
♀Aa x ♂Aa A a A a Olingan gametalar pennit katagiga joylashtiriladi. F1 A a
IZOH: Genotip bo`yicha 1:2:1 ya`ni 1ta AA, 2ta Aa va 1 ta aa organizmlar. Fenotip bo`yicha 3:1 nisbatta ya`ni 3 ta qizil rangli va 1ta sariq rangli no`xatlar hosil bo`ladi. 9- MASALA. Xushbo`y no`xat o`simligi gultojbarglarining qizil bo`lishi dominat gen ta`sirida ro`y beradi. Digeterozigota qizil gulli xushbo`y no`xat ikkita noallel gen bo`yicha gomozigota bo`lgan oq gulli retissiv hushbo`y no`xat bilan chatishtirilgan. Hosil bo`lgan F1 ning fenotip va genotipini aniqlang. Bu masalani yechish uchun genlarning o`zaro komplementar ta`siriga murojat qilamiz. Masalada ota-onalar genotiplari berilgan. Digeterozigota - bu ikki noallel gen bo`yicha har xil genotipli organizmlar AaBb dir. Gomozigota retsissiv gen bu – aabb dir. BERILGAN: Qizil gultojbargli oq gultojbargli P ♀AaBb x ♂aabb (digeterozigota) (digomozigota) Gametalar olinadi va mazkur gametalar o`zaro chatishtirilib F1 (birinchi avlod) duragaylarini hosil qilinadi.
ab
JAVOB: Fenotip: 1:1:1:1 Genotip : 1:1:1:1 ( AaBb, Aabb, aaBb, aabb) Chatishtirishda AaBb x aabb genotipli organizmlar ishtirok etgan. DIDURAGAY VA POLIDURAGAYLARDA BELGILARNING NASLDAN-NASLGA O’TISHI Diduragay yoki poliduragay chatishtirish deb, ikki yoki undan ortiq belgilari bilan farq qiladigan ota-ona organizmlarning o’zaro chatishtirilishiga aytiladi. Mavzuga doir misollar. 1- MASALA. Pomidor mevasining yumaloq shakli (A), noksimon shakli (a), qizil rangi(B). sariq rangi (b) bo’lsa u holda quyidagi genotipli pomidorlar qanday gametalar hosil qiladi? A) AAVV; b) AaBB; c) aaBB; d) AABb ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ AB AB aB aB AB ab
↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ AB Ab aB ab Ab ab ab
A) SSYY x SSyy; b) SsYy x ssYY A) SSYY x SSyy
b) SsYy x ssYY
POLIDURAGAYLARDA BELGILARNING NASLDAN NASLGA O’TISHI Mavzuga doir misollar. 1-MASALA. No’xat donining sariq belgisi (A) yashil (a), silliqligi (B) burishganligi (b), gultojibargining qizilligi (C) oqligi (c) ustidan dominantlik qiladi. Qo’yidagicha genotipli organizmlardan qanday gameta olish mumkin? Download 226.67 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||