G. E. Karlibaeva, N. S. Matjanov fiZika ham astronomiya oqitiw metodikasi

1. Qubihslardi awizeki tusindiriw:
> qubilis korsetiledi;
> om uyreniw boymsha masele koriledi;
> baqlamp atirgan faktlar analiz etiledi;
> shamalardi olshew uskeneleri ham usillari tanlanadi;
> realhq penen salistinladi.
2. Teoriyahq usillar:
> masele qoyihwi;
> ideya aytiladi;
> matematikahq apparat tanlanadi;
> alingan natiyjelerdi analiz etiw;
> alingan natiyjelerdi tajiriybeler menen tekserip koriw usmis 
etiledi ham tastiyiqlanadi.
3. Tajriybe usili:
> berilip atirgan sorawlar tajiriybe tiykarinda juwabm tabadi;
> jumisshi ideya usmis etiledi;
> uskenelerdin islew principleri tusindiriledi;
> ameliy jumis ormlanadi;
> eksperimental maghwmatlarga tiykarlamp teoriyaliq juw- 
maq beriledi.
insandi har tarepleme tarbiyalaw ham bilim beriw insaniyattm 
azelden armam bohp, ata-babalarimiz bilim ham madeniyatti qan­
day qilip jas awladlarga uyretiw mzam qagiydalann izlegen. 
Respublikamizdin Birinshi Prezidenti Islam Karimov bilim 
tusinigin milliy-didaktikahq koz-qarastan tomendegishe tariyp- 
leydi: «Bilim Ozbekistan xalqi ruwxina doretiwshilik iskerligin 
inam etedi. Osip kiyatirgan barhq en jaqsi imkaniyatlari onda 
sawlelenedi, kasibi uzliksiz rawajlanadi, ata-babalanmizdin dana 
tajiriybesi tusinip alinadi ham jas awladqa otedi»3.
Aytilgan maqsetti amelge asinw ushm bilimlendiriwdin jana 
modelin jaratiwdi talap etedi. Modeldi ameliyatta qollamw oqiw 
processin texnologiyalastiriw menen tigiz baylanisli. Kadrlar 
tayarlawdin milliy dasturinde «Oqiw tarbiya processin jana peda-
1 I. A .K arim ov. «Y uksak m a'n av iy at - engilm as kuch» - Т.: «M a’anviyat», 2008 63-bet.
30

---

gogikahq texnologiyalar menen tamiyinlew»4 omn ekinshi ham 
lishinshi basqishlarinda ormlanatugin tiykargi waziypalardan biri 
sipatmda belgilengen. Birinshi Prezidentimiz Islam Karimovtin 
aytqanmday: «Onip-osip kiyatirgan awladtin aninda demokra- 
tiyaliq pikirlerdi bekkemlewge qaratilgan bolip, qisqasha 
aytqanda, bul model turmista oz pikirine, ozinin koz-qaraslan ham 
qatan grajdahliq poziciyasina iye bolgan, har tarepleme jetik ham 
erkin pikirleytugin shaxsti tarbiyalawdi maqset etip qoyadi»5.
Keyingi jillardagi pedagogika teoriyasi ham amiliyatma bay- 
lanisli magliwmatlar sonday dalliyller bermekte, bugingi kiinde 
bilimlendiriwde sistemali, texnologiyaliq, izertlew-doretiwshilik, 
fimkcional, kompleks, mashqalah-modulli bilim beriw ken qolla- 
mlmaqta.
Dasturiy emes bilim beriw - oqiwshilardm bilim shenberin 
keneytiriwshi, olarda hazir juwaplihq qasiyetlerin tarbiyalawshi, 
aktivlestiriwshi ham olardm erkin pikirlew qabiletin rawajlam- 
dinwshi siyaqli didaktikaliq funkciyalardi atqaradi. Tajiriy- 
belerdin korsetiwinshe, eger sabaqlar adettegi - tek tinlap otinwga 
tiykarlangan usilda otkizilgende, oqiwshilar xabardin kobi menen 
20 % in ozlestirgen bolsa, aldingi pedagogikaliq usillardan payda- 
langanda bolsa, bul korsetkish 80-90% ke artqanligin tastiyiq- 
lagan.
Bilimlendiriw mekemelerinde innovaciyahq texnologiyalar 
tiykarinda oqitiwdi sh61kemlestiriwde tomendegi elementlerdin 
bar boliwi ulken ahmiyetke iye:
1) innovaciyahq texnologiyalardi bilimlendiriw processine 
engiziwde oqiw-metodikahq tamiynat (innovaciyahq bilimlen­
diriw koncepciyalan, xabarlar bazasi, pikirler, aldingi is tajiriy- 
beler);
2) innovaciyahq bilimlendiriw turinin tanlamwi;
3) innovaciyahq pikirlerdi bilimlendiriw processine qolla- 
mwdi jolga qoyiwshi puxta islep shigilgan mexanizm.
'
O'zbekiston Respublikasi «Kadralar layorlash milliv dasturi» - Toshkent. - 1997 -26-bet.
5 1.A.Karimov. «O'zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida». -Toshkent. -2011. -112-bet.

---

Bizge belgili, har qanday xizmettin natiyjeliligi ogan tasir 
etiwshi sirtqi (obektiv) ham ishki (subektiv) tasirlerdin boliwin 
baylanisli.