Газ саноати хусусида умумий маълумотлар

Текшириш учун саволлар 
1. Нефтберувчанлик ўрта ҳисобда 10% га ортганда ер шари бўйича 
қанча яна қўшимча нефт олиш мумкин? 

---

66 
2. Газ берувчанликни юқори даражада бўлиши учун қат-ламга сув ки-
ритмаслик керак. Буни қандай амалга ошириш мумкин? 
Таянч сўзлар 
Нефтберувчанлик, газберувчанлик, баланс заҳира, олиниши мумкин 
бўлган заҳира, нефтберувчанлик коэффициенти, газбе-рувчанлик коэффи-
циенти, қолдиқ нефт, қолдиқ газ, нефтнинг зичлиги, газнинг зичлиги, 
сиқилувчанлик коэффициенти, идеал газ, реал газ, газнинг ҳавога нисбатан 
зичлиги, заҳираларни ҳисоблаш, ҳажмий усул, босим пасайиши усули, 
карбонат коллектор, терриган коллектор, галоген жинслар. 
 
 
 
 
 
 
 
 
15-МАЪРУЗА. Нефт бераолишликни оширувчи турли усул-
ларнинг самарадорлигини баҳолаш. 
Маъруза режаси: 
1. Нефт бераолувчанликнинг самарадорлигини жадвал усу-лида 
аниқлаш. 
2. Нефт бераолувчанликнинг самарадорлигини чизма усулида 
баҳолаш. 
Адабиётлар 
1. Овкатанов С.Т., К.А.Каранятов. Нефтеотдача при разра-ботке 
нефтянўх месторождениях, Недра, Ленинград, 1970г. 
2. О.Х.Мирзажанзаде. Технология и техника добўча. 
 
Ҳар бир тадбир натижаси таҳлил қилинганидек нефтбераолишликни 
оширувчи усулларнинг ҳам самарадорлиги айнан бирон обьект учун тех-
нологик ва иқтисодий кўрсаткичлар орқали белгиланади. 
Ҳар бир уюм учун ишлатиш бошланишидан жорий давргача технологик 
кўрсаткичлар маҳсус жадвалга киритилади. 
Йил-
лар 
Йиллик олинган 
маҳсулот, т 
қатлам 
босими, 
ат. 
сувлан-
ганлик,  
Жами олинган маҳсу-
лот 
нефт сув суюқлик
нефт сув суюқлик 
1990
- 1991

---

67 
Нефт бераолишликни ошириш усули қўлланила бошлаган йилдан 
бошлаб ва унгача бўлган технологик кўрсаткичлар таққосланади. 
Усул бошлангандан сўнг самара олинишининг белгилари сифатида 
нефт бўйича йиллик маҳсулот миқдорининг ошиши, қатлам босимининг 
пасайиш суръати камайиб, секин-аста босим тикланиши ва ҳатто кўтари-
лиши, ҳамда маҳсулот сувланганлиги тўғрсидаги маълумотлар хизмат 
қилади. 
Шунингдек бу технологик кўрсаткичларнинг графиги ҳам чизилади 
(15.1-Расм). 
Олинган самара айниқса графикдан яққол кўриниши мумкин. 
Жадвал ва графикдан фойдаланиб жорий ҳолат учун ёки уюмни ишла-
тишнинг охирига бориб, қўлланилган тадбир натижасида қанча қўшимча 
нефт олинганлиги ҳисоблаш мумкин. 
Тадбир натижасидаги иқтисодий самара қўшимча олинган нефт миқдо-
рини унинг таннархига кўпайтириб кетган харажатни айириш натижасида 
ҳисобланади.