Genlardagi oqsil strukturalashni aniqlash. Mundarija: I. Kirish

topishi. Оqsillarning izoelektrik nuktasi  
Ma`lumki, oqsil zanjirida aminokislotalar amin va karboksil gruppalari orqali, 
peptid bog’i hosil qilib, birikkan, Ammo, oqsil molekulasida ma`lum miqdorda 
ishqor hususiyatli erkin amin gruppalar va kislota hususiyatiga ega bo’lgan erkin 
karboksil gruppalari bo’ladi. Оqsil molekulalarida shu gruppalarning 
mavjudligidan, ular ikki хil (+) va (-) zaryadli bo’lishiga olib keladi.
Agar oqsil molekulasida erkin amin gruppalarining soni erkin karboksil 
gruppalarini sonidan ko’p bo’lsa, u holda bunday oqsillarning umumiy zaryadi
musbat (+) bo’ladi.

---

Agarda oqsil molekulasida erkin karboksil gruppalarining soni, erkin amin 
gruppalarining sonidan ko’p bo’lsa u holda oqsil molekulasining umumiy
zaryadi (-) bo’ladi.
Bu yuqoridagi ikki holatda, (ya`ni oqsil molekulasining kation (+) holatli yoki 
anion (-) holatli) bo’lgan eritmaga o’tkazilgan oqsil moddalarga, su`niy ravishda 
biz ishqor yoki kislota qo’shish usuli bilan molekuladagi bitta amino gruppani yoki 
bitta karboksil gruppani neytrallash orqali ularni izoelektroneytral holatga keltirish 
mumkin.
Bunday izoelektroneytral holatga keltirilgan oqsil molekulasida erkin amin 
gruppalarining soni erkin karboksil gruppalarining soni bilan teng bo’ladi, ya`ni (-
) va (+) zaryadlarning soni teng bo’ladi, bu holatda oqsil molekulasi eritmada 
elektroneytral bo’ladi.
Izoelektroneytral oqsilning umumiy zaryadi (О) ga teng bo’ladi. Bunday 
oqsillar eritmada tezda cho’kmaga tushadi. Bu quyida molekula ko’rinishda chizma 
orqali tasivirlangan.

---

Оqsil eritmasi muhit rN ni, ya`ni eritmadagi vodorod ionlari
kontsentratsiyasini, o’zgartirish orqali oqsil tarkibidagi (+) va (-) zaryadlar 
nisbatini o’zgartirish mumkin.
Aminokislotalar muhitining (RN) 4dan – 11 gacha bo’lgan oralig’ida bipolyar 
ion ko’rinishiga, ya`ni dissotsiyalangan karboksil gruppasi (-) zaryadiga va 
oksidlangan (+) zaryadli amin gruppasiga ega bo’ladi. Aynan shu oraliqlarda 
oqsillarning izoelektrik no’qtalari namoyon bo’ladi.  
  
Agar aminokislotaning radikal qismi neytral bo’lsa, aminokislotaning umumiy 
zaryadi 0 ga teng bo’ladi.
Agar shu muhitni kislotali sharoitga olib kelsak (suyultirilgan хlorid kislota 
qo’shsak) u holda oqsil eritmasini manfiy zaryadlari yoki erkin korboksil 
gruppalari neytrallanib, oqsil molekulasining umumiy zaryadi musbat bo’lib kation 
hususiyatga ega bo’ladi, aminokislota (+) zaryadlanadi.