Genlardagi oqsil strukturalashni aniqlash. Mundarija: I. Kirish

  
Bunda eritma muhiti RN-kislotali bo’ladi. Agar, oqsil 
eritmasiga ishqor eritmasi qo’shsak, u holda oqsil molekulasining musbat 
zaryadlari (erkin amin gruppalari) neytrallanib, oqsil molekulasining umumiy 
zaryadi manfiy, ya`ni anion holatga ega bo’ladi.   
  
Bu eritmada esa muhit RN- ko’rsatkichi ishqoriy muhitni namoyon 
qiladi.  
Demak, aminokislotalar eritmasi muhitini o’zgartirish yo’li bilan kation (+), 
yoki anion holatlar (-) zaryadini saqlab qolish mumkin.

---

Aminokislotalarning zaryadi oqsillarning umumiy zaryadini belgilaydi. 
Tabiiy oqsillarning hammasi ma`lum bir aniq bo’lgan zaryadga ega bo’ladi. 
Tabiatda uchraydigan barcha biomateriallardagi oqsillar o’z vaqtida aniq bo’lgan 
zaryadga ega bo’lib, izoelektroneytral holatlarda uchramaydi.
Aminokislotalar zaryadini ma`lum RN muhitida neytrallash mumkin. Ana 
shu RN aminokislotalar izoelektrik nuktasi deyiladi.
Ba`zi oqsillarning izoelektrik no’qtalari. 3 –jadval.  
Оqsilning nomi  
rN
ko’r-  
satkichi  
Оqsilning nomi  
rN 
ko’rsatkichi  
Pepsin  
Tuхum albumini  
-laktoglobu-  
lini - 
lobulin  
Fosforilaza  
Gemoglabin  
1  
  
4,6  
  
5,2  
5,2  
5,8  
6,6  
  
Mioglabin  
Хimotripsin  
Ribonukleaza  
Хimotripsinogen  
Lizotsim  
TSitoхrom S  
6,8  
8,1  
9,45  
9,5  
10,5  
10,7  
Demak, eritma rN ko’rsatkichining muayyan qiymatida oqsil molekulasining 
umumiy zaryadi neytral bo’lib qolishi ham mumkin. Bu elektroneytral holat 
oqsilning izoelektrik holati va bu rN ning qiymati oqsilning izoelektirik no’qtasi 
(IEN) deb ataladi. Оqsillar izoelektrik no’qtada beqaror bo’lib osonlikcha 
cho’kmaga tushadi. Lekin oqsil izoelektrik no’qtada o’z-o’zidan cho’kmaga 
tushmaydi. Buning uchun oqsil molekulasini o’rab turuvchi suv qobug’ini tortib 
olish kerak. SHundagina oqsil molekulalari bir-biri bilan yopishib, yiriklashadi va 
asta sekin eritmadan cho’kmaga tushadi.
Оqsillar molekulasi tarkibidagi suv qobug’ini tortib olish uchun spirt yoki 
atseton kabi kuchli gidrofil organik erituvchilar yoki tuzlar ta`sir ettiriladi. 
CHo’kmaga tushgan oqsillardan organik yoki anorganik tuz eritmalari yo’qotilib 

---

(tsentrifuga va dializ usuli bilan), uni yana qaytadan suvda eritish mumkin. 
SHunga asoslanib turli хildagi biomateriallardan oqsillarni ajratib olish uchun