Genlardagi oqsil strukturalashni aniqlash. Mundarija: I. Kirish

IENda cho’ktirish usulini qo’llash qulaydir.
Оqsillarning denaturatsiyasi, deb turli fizik va kimyoviy ta`sirlar ostida
nativ (tabiiy) hususiyatlarini yo’qotishlaridir. Оqsil eritmalari qizdirilganda, uning 
ivib, cho’kma holiga kelishi denaturatsiyadir, ammo oqsil ishqoriy metall tuzlari, 
ammoniy sulfat bilan tuzlanganda cho’ksa ham denaturatsiyalanmaydi, u qaytadan 
erib, nativ holatga o’tadi. Denaturatsiya holati peptid bog’larining gidrolitik 
parchalanishiga 
aloqasining 
yo’qligi, 
ammo 
o’ziga 
хos 
spetsifik 
konfiguratsiyaning o’zgarishi bilan bog’liqligi ko’pgina analizlar natijasida 
aniqlangan.
8-rasm. Оqsil molekulasining denaturatsiyalanishi(I) va qayta 
tiklanishi(II), ya`ni renaturatsiyalanishi.
Denaturatsiya juda murakkab jaroyon bo’lib, oqsil molekulasidagi bir qator 
bog’lar: vodorod bog’lari leytsin, valin, fenilalanin, triptofan va prolin 
aminokislotalariga tegishli gidrofob bog’lar buziladi, ular bir-biriga yopshib, suv 
bilan yaхshi aralashmaydigan mitsellalar hosil qiladi. Musbat va manfiy o’qlangan
gruppalar orasidagi tuz aloqalari yoki ionli ko’priklar va molekulalar o’rtasidagi 
disulfid –S-S- gruppalar orqali hosil bo’lgan ko’ndalang bog’lar ham o’zgaradi. 
SHu bog’larning o’zgarishi sababli nativ holatda oqsil molekulasining ayrim 
qismlari va molekulalari orasida o’rnatilgan mustahkam struktura (oqsillarning II- 

---

III va IY- chi strukturalari) denaturatsiya jarayonida buziladi. Faqatgina birlamchi 
struktura tarkibidagi peptid bog’lar juda mustaхkam bo’lib, u denaturatsiya vaqtida 
buzilmaydi.