Гносеология – билиш фалсафаси

Билишнинг тузилиши

• Билиш – одам онгида ҳаёт ҳақиқатининг фаол мақсадли акс этиш жараёни.
• билиш жараёнида маиший ҳаётнинг ҳар хил қирралари кўринади,
• нарсаларнинг ички ва ташқи моҳияти очилади. Ташқи олам кўринишлари,
• шунингдек, билиш фаолияти субъекти одам одамни, яъни ўзини-ўзи
• тадқиқ қилади. Замонавий гносеология гностицизм тамойилларига асосланади.

• Одамнинг билиш
• турлари

• Одам ташқи оламни бевосита
• ўзи ёки олам учун янги
• нарсани кашф этади.

• Одам ташқи оламни
• билишни аждодлар билиш
• натижалари орқали ўрганади
• (китоб ўқийди, ўрганади,
• моддий ва маънавий
• маданият янгиликларига
• яқинлашади)

• Билиш масаласига қарашлар:

• Гностицизм тарафдорлари билишнинг ҳозирги
• ҳолати ва келажагига оптимистик руҳда қарайдилар.
• уларнинг фикрича, олам – ўрганилади, одам эса, билиш
• учун чексиз имкониятларга эга. Улар билишни жараён деб
• биладилар, бунинг натижасида онгда оламни акс эттириш
• билан ўз-ўзини ўрганади.

• Агностицизм тарафдорлари инсоннинг оламни билиш
• имкониятларига ёки умуман билиш мумкинлигига
• ишонмайди ёки оламни қисман билиш мумкин деб билади.
• Агностиклар орасида энг машҳури И.Кантдир. У агности-
• цизмнинг изчил назариясини илгари сурди. Улар билиш
• идеал онгнинг мустақил фаолияти деб ҳисоблаганлар.

• БИЛИШ

• изчил ва ижодий фаолиятининг
• ижтимоий жараёни

• ителлектуал манбага
• таянишни талаб қилади

• билиш жараёни тил
• ёрдамида амалга оширилади

• инсон қўлга киритадиган
• ахборотнинг энг олий даражаси

• янги, илгари номаълум бўлган
• нарсани яратишга йўналгандир

• Образ ва объект муносабатлари муаммоси (XVII-XVIII)

• Механик дунёқараш механикаси

• «Бирламчи ва иккиламчи сифатлар ҳақидаги таълимот» Ж.Локк (1632-1704), Р.Декарт (1596-1650), Т.Гоббс (1588-1679)

• Бирламчи сифат

• Иккиламчи сифат

•