Гулистон давлат университети педагогик амалиётни ташкил этиш ва ўтказиш бўйича методик қЎлланма

ЎҚУВЧИ ВА СИНФ ЖАМОАСИГА ПЕДАГОГИК-ПСИХОЛОГИК ТАВСИФНОМА ТУЗИШ
Бир ўқувчига тузиладиган педагогик-психологик тавсифнома ўқувчининг таьлим-тарбия олишини яхшилаш, шахс сифатида камол топишини тўғри йуналтириш, касб танлашда хато қилмасликни таъминлаш, маънавий-ахлоқий ва руҳий жиҳатдан такомиллашувини амалга ошириш каби вазифаларни ҳал этишга қаратилади. Тавсифнома тузиш учун талаба истаган бир ўқувчини танлаши мумкин.
У амалиётнинг бошидан охиригача ўқувчини дарс ва дарсдан ташқари вақтларда, жамоатчилик орасида, оилада ва бошқа турли ҳолатларда синчковлик билан кузатиб, уни ўрганиб боради. Ўқувчида аниқланган хусусиятларни ёзиб боради.
Ўқувчига педагогик-психологик тавсифнома тузишда қуйидаги ҳолатларга алоҳида эътибор қаратиш мақсадга мувофиқ:
- ўқувчининг фамиляси, исми, отасининг исми, тўғилган йили, ойи ва куни, оила муҳити, унда бола тарбиясига эътибор, оилавий муносабатлар тизими;
- ўқувчининг ўқишга бўлган муносабати, ўзи қизиқиб ўқийдиган фанлари, билим эгаллаш мотивлари, қизиқмайдиган фанлари ва қизиқмаслигининг сабаблари;
- ўқувчининг руҳиятини ўрганишдан аввал жисмоний сифатларини аниқлаш, ёшига нисбатан оpганизмнинг шакилланганлиги, барча аъзоларнинг уйғунлиги, қандай жисмоний машқлар ва спорт турлари билан шуғулланиши;
- ўқувчининг темперамент тури, характер хусусиятлари, ижобий ва салбий одатлари, сезги, идрок, тасаввур, хотира, диққат, ҳаёл ва бошқа психик жараёнлари, иродавий сифатлари, ўз-ўзини бошқариши, асаб тизими ва бошқа руҳий кечинмаларини тест, анкета ва тренинг ўтказиш йўли билан ўрганиш;
- ўқувчининг келажакдаги орзу-ҳаваслари, касб эгаллашга бўлган муносабати, касб танлаш мотивлари, ўз-ўзига баҳо беришини ўрганиш;
- ўқувчининг бошқа кишиларга бўлган муносабати, шунингдек ўқувчи ҳақида яна бирор бир қўшимча маълумот аниқланса, у ҳам тавсифномага киритилиши мумкин.
Юқоридаги тартибда ўқувчи ҳақида маълумот тўплангандан кейин, синф раҳбари ва мактаб психологи билан маслаҳатлашган ҳолда тавсифнома ёзилади.
Синф жамоасига педагогик-психологик тавсифнома тузишда қуйидаги жиҳатларга алоҳида эътибор қаратиш лозим:
- синф ҳақида умумий маълумот, ўқувчилар рўйхати (уларнинг исми шарифи тўлиқ ёзилади), тўғилган йили, ой ва куни, миллати, турар жойи, ота-онаси);
- синф фаоллари рўйхати, уларнинг бажарадиган вазифалари (сардор, ўқув, ташкилий, бадиий, жисмоний тарбия ва спорт, тозалик ва гигиена, деворий газета ва бошқа ишлар бўйича);
- иқтидорли ўқувчилар (уларнинг қайси фан йўналишларига қизиқиши, билим олиш мотивлари);
- ўзлаштириши бўш бўлган ўқувчилар (ўзлаштирмаслик сабаблари);
- синф ўқувчиларининг психологик хусусиятлари (темперамент турлари, характер сифатлари, иродаси, диққати, хотираси, тасаввури, тафаккури ва бошқалар);
- ўқувчилар жамоасининг шаклланганлик даражаси (уларнинг ўзаро муносабатлари, бир-бирларини тушунишлари, қўллаб-кувватлашлари, иноқлиги, дўстлик муносабатлари);
- синф ўқувчилари орасида муаммоли вазиятлар ва уларнинг ечимлари;
- ўқувчиларнинг дарсда, синфдан ва мактабдан ташқари фаолиятлари (турли хил тугарак, спорт секцияларида иштирок этишлари, қизиқиш ва хоббилари);
- ўқувчиларнинг касб-ҳунар танлашга муносабатлари;
- ўқувчиларнинг оилавий шароитлари ва унинг педагогик йўналтирил-ганлиги ва бошқалар.
Булардан ташқари ўқувчилар синф жамоасига хос бўлган бошқа маълумотларни педагогик таҳлил қилган ҳолда тавсифномага киртиш мумкин. Синфга янги ўқувчи қўшилса, унга алоҳида тавсиф берилади.