Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika- psixologiya
Download 0.67 Mb. Pdf ko'rish
|
portal.guldu.uz-Kasbiy psixologiya
|
Asosiy sifatlar
Holerik Sangvinik G`legmatik Melanholik Senzitivlik Past Past Past Yuqori Reaktivlik Yuqori Yuqori Yuqori Past Faollik Yuqori Yuqori Yuqori Past Reaktivlik va faollik Reaktiv, faol Og`ir-vazmin Faol va reaktiv Past faollik o`rta reaktilik Reaksiya turi Tezlashgan Tezlashgan Sekinlashgan Sekinlashgan Plastiklik - + - - Rigidlik + - + + Ekstravertlik + + - - 49 David G. Mayers Psychology,© 2010 by Worth Publishers 498-b. 99 Introvertlik - - + + Emotsional qo`zg`aluvchanlik Yuqori Yuqori Past Sekinlashgan Inson asab tizimi bilan bog`liq individual sifatlarni bilish orqali, bevosita mehnat va o`qish jarayonlarini har bir inson tomonidan, uning manfaatlariga mos tarzda tashkil etish mumkin. Asabga bog`liq bo`lgan tabiiy xususiyatlarni umuman o`zgarmas deb bo`lmaydi, chunki tabiatda o`zgarmaydigan narsaning o`zi yo`q. V.S.Merlin temperamentning psixologik tasnifi va ularning hayotiy vaziyatlarda namoyon bo`lishini boshqarish masalasida ko`p ishlar qilgan. Begona muhitga tushib qolganda 60% bolalar doimiy bog‘liklikni namayon qiladilar (Masalan: odatda o‘yin va laboratoriyaning o‘yin uchun belgilangan xonalarda). Ular onasining oldida bemalol o‘ynashadi, yangi muhitga o‘rganishadi. Onasi ketganda esa xavotirga tushishadi, qaytganda esa unga intilishadi. Ammo ba’zi bolalarda salbiy bog‘liqlik kuzatiladi. Ular atrof-muhitni o‘rganishni o‘rniga faqat onasiga intiladilar. Ona ketganda esa yig‘lashga tushadi yoki onani kelish – kelmasligiga befarq qoladilar. Xo‘sh buni qanday izohlash mumkin? Balki bunday bolalarda xulq-atvor tug‘ma bo‘ladi. Bolaning temperamenti tug‘ma qobiliyatni tashkil etadi va bu, ayniqsa xis – tuyg‘ularga oid bo‘ladi. YA’ni: faollik, bezovtalik, jahldorlik, hushmuomalalik, vazminlik. Hayotning birinchi haftasida “engil” tabiatli bolalar quvnoq, hayotga chanqoq bo‘lishadi. “Og‘ir” tabiatli bolalar esa asabiy bo‘lishadi. Temperament doim turg‘un ya’ni o‘zgarmas bo‘ladi. Masalan: ➢ ta’sirchan bolalar odatda 9 oylik paytida harakatchan bo‘lishadi. ➢ 4 oylik bolalar atrof-muhitdagi o‘zgarishlarni qabul qila olmaydigan, 2 yoshdan boshlab qo‘rqoq va sust bo‘lishadi. atrof muhitga tez o‘rganib qoladigan bolalar esa 2 yoshda ochiq va xushchaqchaq bo‘ladi. ➢ ularga nisbatan sust va qo‘rqoq 2 yoshli bolalar 8 yoshida tortinchoq va uyatchang bo‘lib qolishadi. 50 Shuni alohida ta’kidlab o`tish kerakki, psixik faoliyatning dinamikasi nafaqat temperamentga, balki motivlarga, psixik holatlarga, his-tuyg`ularga ham bevosita bogliqdir. 150-rasm 50 David G. Mayers Psychology,© 2010 by Worth Publishers 499-b. 100 Psixologik ma’lumotlarda e’tirof etilishicha, irsiyat va turmush sharoitlari ham temperament tiplari o`rtasidagi tafovutlarning sababchisi bo`lishi mumkin. Shundan kelib chiqqan holda temperament tiplarini ko`rib chiqamiz. Download 0.67 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|