H. I. Shukurov, S. Q. Qanoatov jamoada hamshiralik ishi tibbiyot kollejlari uchun darslik Qayta ishlangan uchinchi nashr toshkent «Iqtisod-moliya»

Ovqat hazm qilish tiziminig asosiy yuqumli kasalliklari va 
ularga qarshi chora-tadbirlar
Reja
1. Ovqat hazm qilish tizimining yuqumli kasalliklari haqida
tushuncha.
2. Ovqat hazm qilish tizimining asosiy yuqumli kasalliklari
paydo bo‘lishining oldini olish choralari.
3. Ovqat hazm qilish tizimi yuqumli kasalliklari aniqlanganda.
uning tarqalishini oldini olish choralari.
4. Ovqat hazm qilish tizimi yuqumli kasallillarini oldini olish
va unga qarshi kurashishda jamoa hamshirasining roll.

---

186
Ovqat hazm qilish tizimining asosiy yuqumli kasalliklari 

haqida tushuncha
Ich terlama, salmonellyoz, xolera kabi bakterial etiologiyali,
shuningdek, virusli gastroenteritlar kabi virusli kasalliklar ichak
infeksiyasi kasalliklariga kiradi.
Ich ketish va tana haroratining ko‘tarilishi hazm a’zolari
tizimi yuqumli kasalliklarining asosiy belgilaridan hisoblanadi.
Tekshirish paytida shilliq parda holatiga e’tibor bersih kerak.
Bundan tashqari gepatoabdominal sindrom jigar va taloq shishi
bilan ta
’
riflanib,­yuqumli­kasalliklar­paytida­aniqlanadi.­Jigar­va­
taloqning shishi perkussiya, palpatsiya va ultratovush tekshirish
usuli­yordamida­aniqlanadi.­Diareiya­sindromi­defikatsiyaning­
tez-tez­bo‘lishi­bilan­ta’riflanadi.­Ichak­shikastlanishining­joyiga
va ko‘rinishiga qarab bemor axlati suyuq, suvli, ko‘p va kam, ko‘p
bo‘lmagan patologik aralashmali (yiring va qon) bo‘lishi
mumkin.
Ovqat hazm qilish tizimi asosiy yuqumli kasalliklarining 
klinik tekshiruv usullari
Hozirgi paytda aksariyat yuqumli kasalliklar uncha bilinmay-
digan yoki atipik shakllarda kechadi. Bu esa diagnoz qo‘yishni
va­o‘z­paytida­profilatika­ishlarini­olib­borishda­qiyinchiliklar
tug‘diradi. Shuning uchun materialni tekshirish uchun material
olish, uni saqlash va laboratoriyaga olib borish bosqichlarini qam-
rab olgan tadqiqot laboratoriyasi metodlarini to‘g‘ri o‘tkazishga
alohida e’tibor beriladi. Bakteriologik tekshirish organizm ajral-
malaridan olingan materiallarda bakteriyalarni bevosita aniqlash
metodi bo‘lib hisoblanadi. Immunologik va allergik tekshiruvlar
olingan materialni bilvosita tadqiq etish, antigen va antitelolarni
aniqlash metodlarini qamrab oladi.

---

187
Yuqumli kasalliklarda qon zardobi va siydik diagnostik tek-

shirish obyekti sifatida qo‘llanilishi mumkin. Tashxisni asoslash
uchun aksariat hollarda immunologik metod ishlatiladi. Bundan
tashqari biologik metod ham qo‘llanilib, unda eksperiment
hayvonlar va bemorlardan olingan material qo‘llaniladi.
Yuqumli kasalliklar klinikalarida instrumentar metodlari
rektomonoskopiya, kolonoskopiya, laparoskopiya, ultratovush
tekshiruvlari qo‘llaniladi.