H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi
Download 5.61 Mb. Pdf ko'rish
|
1 tom Mamedov, H., Muminov, N., Umarov, A., Ismailov, A.
|
B - tovarning U miqdori;
A - tovarning X miqdori = V tovarining z miqdori; G - tovarning w mikdori. Ushbu formuladan ko‘rinib turibdiki, qiymatning nisbiy ko‘rinishida turgan (A) tovar o‘z qiymatini bir qator ekvivalent tovarlar yordamida ifodalaydi. Shu narsa ayonki, qiymatning oddiy ko‘rinishida (A tovarning X miqdori = B tovarning U miqdoriga) qiymatning nisbiy va ekvivalent ko‘rinishlari erkin o‘rin almashishi mumkin edi, bu holda, A tovariga qiymatning nisbiy, (B, V, G) tovarlari guruhiga ekvivalent ko‘rinishi qattiq biriktirib qo‘yilgan. Agar oddiy ko‘rinishida proporsiyalari (almashish qiymati) tasodifiy xarakterga ega bo‘lsa, qiymatning kengaytirilgan shaklida ular erkin bo‘lishi mumkin emas, qiymatning nisbiy ko‘rinishida turgan tovar qiymati o‘lchovining qator ekvivalentlari mavjud. Yuqorida keltirilgan formulada A tovarining o‘rnini B tovar ham, V tovar ham, G tovar ham egallashi mumkin. Ko‘rgazmali bo‘lishi uchun tarixdan misol keltirish mumkin, bu mazkur jarayonni ko‘z oldimizga yaqqol keltirish imkonini beradi. Masalan, mehnat taqsimotining chuqurlashishi mobaynida chorva bilan shug‘ullanuvchi qabilalar alohida ajralib chiqdi, ular ortiqcha chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqara boshladilar, ana shu mahsulotlarni o‘zlarida bo‘lmagan 209 dehqonchilik va hunarmandchilik ishlab chiqarishi mahsulotlariga almashadigan bo‘ldilar. Mazkur holda chorva mollari qiymatning nisbiy ko‘rinishida bo‘lib, goh g‘allaga, goh vinoga, goh asbob-uskunalarga, goh ro‘zg‘or buyumlariga almashtirilgan va tenglashtirilgan. Bu ularning qiymatini nisbatan to‘g‘ri aniqlash imkonini bergan. Xuddi shunday mulohazalarni g‘allaga ham, vinoga ham qo‘llasa bo‘ladi. Download 5.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|