H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi
Download 5.61 Mb. Pdf ko'rish
|
1 tom Mamedov, H., Muminov, N., Umarov, A., Ismailov, A.
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tovarlar birjasi.
- Fond birjasi.
|
11.5. Bozor infratuzilmasi Bozorning rivojlanishi va tarkibiy tuzilishining murakkablashib borishi ob’ektiv ravishda uning infratuzilmasini shakllantirishni talab qiladi. Bozor infratuzilmasi - bu alohida bozorlarning faoliyat ko‘rsatishiga yordam berishga da’vat etilgan ixtisoslashgan tashkilotlar tizimidir. Jumladan, tovarlar va xizmatlar bozorlarida ulgurji va chakana savdo tizimi, tovar birjalari faoliyat ko‘rsatadi. Savdo korxonalari bozor infratuzilmasining birinchi elementi sifatida namoyon bo‘ladi, ular tufayli tovarlar oqimi tartibga solinadi, ayrim tovarlar va xizmatlar bozorlaridagi ahvol haqida zarur axborotlar yig‘iladi. Tovarlar birjasi. Tovar birjalari, odatda, tovar guruhlarning turdoshlik va yaqinlik belgilariga ko‘ra (masalan, g‘alla, neft, paxta birjalari) shakllanadi. Ular nafaqat mavjud tovarlarning realizatsiya qilinishiga, shu bilan birga, kelajakda yetkazib beriladigan mahsulotlar yuzasidan bitimlar to‘zilishiga xizmat qiladi. Aytaylik, paxta yoki g‘alla yetishtirish bilan shug‘ullanuvchi xo‘jaliklarga hosil olish bilan bog‘liq ishlar majmuini me’yorida amalga oshirish uchun mablag‘ yetishmaydi. Bunday holda ular tovar birjasiga murojaat etishlari va bo‘lajak hosil evaziga qarz olishlari mumkin. Ayni vaqtning o‘zida qarz oluvchi bilan qarz beruvchi o‘rtasida bir tonna bo‘g‘doy yoki paxtaning narxi xususida ahdlashuvga erishildi. Fond birjasi. Bozor infratuzilmasining boshqa muhim elementi fond birjasi -qimmatbaho qog‘ozlar: aksiya va obligatsiyalarning oldi-sotdisi 261 amalga oshiriladigan va ularning kursi, ya’ni bozor bahosi belgilanadigan tashkilot hisoblanadi. Fond birjasi, o‘z navbatida, brokerlik kompaniyalari shohobchasidan iborat o‘z infratuzilmasiga ega. Brokerlik kompaniyalari mijozlarining topshirig‘i bilan birja operatsiyalarini amalga oshiradi. Fond birjalari banklar o‘z operatsiyalarini amalga oshiradigan pul bozori bilan mustahkam bog‘liq. Pul bozori jamg‘armalari tizimi hamda aksiya kursi (fond birjasidagi) va foiz stavkasi (bank tizimidagi) o‘rtasidagi aloqalar vositasida fond birjalari bilan banklar o‘rtasida aloqalar o‘rnatiladi. Foiz Download 5.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|