Hakamlik sudlari to'g'risida

7-BOB. QARORNI BARBOD QILISH
HAKAMLIK SUDI

46-modda. Qarorni barbod qilish

vakolatli sudga arbitraj tribunalining
47-modda. Arbitraj tribunalining qarorini ajratish asoslari
48-modda. Arbitraj tribunalining qarorini ajratish oqibatlari
46-modda. Qarorni barbod qilish
vakolatli sudga arbitraj tribunalining


Arbitraj tribunalining hal qiluv qarori ariza berilgan sanadan boshlab oʻttiz kun ichida arbitraj tribunalining qarorini vakolatli sudga ajratish toʻgʻrisida ariza berish orqali arbitraj ishlariga taraf tomonidan shubha ostiga olinishi mumkin.
Hakamlik sudining hal qiluv qarorini ajratish toʻgʻrisidagi arizaning qoʻyilishi hakamlik sudining hal qiluv qarorini ijro etish toʻgʻrisidagi ishlarni vakolatli sud tomonidan nizo boʻyicha ish yakunlariga qadar toʻxtatib qoʻyadi.

Izoh berilgan maqolaning birinchi qismiga muvofiq, hakamlik sudining qaroriga qarshi chiqish huquqiga hakamlik sudining taraflariga beriladi.

Sud qarorlariga qarshi da'vo va shikoyat qilish institutlarida ma'lum farq bor va shuni ta'kidlash kerakki, maqolada sharhlangan maqolada qonun chiqaruvchi "da'vo" atamasini emas, balki "da'vo" atamasini ishlatadi. O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik protsessual kodeksining "Sud qarorlarini apellyatsiya qilish va qayta ko'rib chiqish" uchinchi qismiga va "Qarorlarni qayta ko'rib chiqish bo'yicha sud jarayoni to'g'risida"gi KODEKSning uchinchi qismiga ko'ra, da'vo tartibida ishda ishtirok etuvchi shaxsning yuqori instansiya sudiga murojaati, apellyatsiya instantsiyasi sudida ishni yangi ko'rib chiqish yoki hal qiluv qarorini kassatsiya instansiyasida qonuniylik va asoslilik nuqtai nazaridan ko'rib chiqish nazarda tutilgan.
Arbitrajning oʻrnatilgan mohiyati va printsiplaridan kelib chiqqan holda, davlat sudlari apellyatsiya, kassatsiya yoki arbitraj sudlari tomonidan qabul qilingan qarorlarni nazorat tartibida koʻrib chiqishni amalga oshirishga haqli emas.
Aniqlanishi kerakki, vakolatli Davlat sudlari hakamlik sudlariga nisbatan yuqori sudlar emas, faqat arbitraj tribunallarning qarorlari ustidan nazoratni amalga oshirishadi. Bunday funktsiyalarning bajarilishi qonun bilan cheklangan va arbitraj tribunallarining tartibi tekshirilishidan oshib keta olmaydi. Shu sababli, «Sanʼat»ning birinchi qismiga muvofiq. Qonunning 47-moddasiga muvofiq, vakolatli sudga arbitraj tribunali tomonidan oʻrnatilgan holatlarni tekshirish, yaʼni foyda toʻgʻrisidagi arbitraj tribunalining qarorini koʻrib chiqish huquqi berilmaydi.
Apellyatsiya sud qarorining qonuniyligi va oqilonaligi boʻyicha toʻgʻriligini tekshirish demakdir, ammo vakolatli sud arbitraj tribunallari bilan bogʻliq bunday huquqqa ega emas.
Shuning uchun ham qonun chiqaruvchi arbitraj ishlari ishtirokchilariga arbitraj tribunali qarorini faqat San'atda ko'rsatilgan protsessual qoidalarga rioya qilmaslik nuqtai nazaridan barbod qilish huquqini beradi. Qonunning 47-moddasi, lekin arbitraj tribunalining nizoning foydasi to'g'risidagi qarorini ko'rib chiqish nuqtai nazaridan emas. Shuni ta'kidlash kerakki, hakamlik sudi qarorining bekor qilinishi umuman arbitraj shartnomasining bekor qilinishini anglatmaydi (agar bu davlat sudi qarorida aniq ko'rsatilgan bo'lmasa), chunki, hakamlik sudining qarori bekor qilinganiga qaramay, nizo sud jarayoni arbitraj shartnomasi asosida tegishli hakamlik sudida qayta ko'rib chiqilishi mumkin.
Qonunning sharhlangan maqolasida tarafga ariza olingan kundan boshlab oʻttiz kun ichida arbitraj sudining hal qiluv qarorini bekor qilish toʻgʻrisidagi ariza bilan vakolatli sudga murojaat qilish imkoniyati taqdim etiladi.
Bunga tayangan holda, ko'plab tadqiqotchilarning fikricha, arbitraj sudining qarori qonun tomonidan unga qarshi chiqish uchun berilgan o'ttiz kunlik muddat tugaganidan so'ng kuchga kiradi.
Biroq, bu noto'g'ri, chunki belgilangan muddatda ushbu qarorni bekor qilish uchun vakolatli davlat sudi oldida faqat protsedura qo'zg'atilishi mumkin. San'at tomonidan belgilangan shart. 49, agar uning ijro etish muddati belgilanmagan bo'lsa, hakamlik sudi qarorini zudlik bilan ijro etish to'g'risidagi qonun, faqat arbitraj tribunalining qarori darhol kuchga kirishini ko'rsatadi, bu esa uni birinchi instansiya davlat sudi qaroridan ajratib turadi.
Hakamlik sudi qarorini "Art." ga muvofiq ixtiyoriy ijro etish muddatini belgilashning huquqiy oqibati. Qonunning 49-moddasiga ko'ra, qiziqqan taraf belgilangan muddat ichida arbitraj tribunalining qarorini ixtiyoriy ravishda ijro etish huquqiga ega yoki hakamlik sudining qaroriga da'vogarlik qilish uchun ariza bilan vakolatli sudga murojaat qilish huquqiga ega. Nima bo'lganda ham, "San'at"ning birinchi qismida ko'rsatilgan arbitraj tribunalining qaroriga da'vogarlik qilishning o'ttiz kunlik muddati. Qonunning 46 tasi bunday qaror qabul qilingan sanadan boshlanadi.
Ushbu yondashuv doimiy arbitraj tribunallari faoliyati qoidalarida ko'zda tutilgan bo'lib, unda odatda arbitraj tribunalining qarori taraflar tomonidan o'z xohishiga ko'ra va u tomonidan o'rnatilgan vaqt chegaralari doirasida ijro etilishi qayd etiladi.
Nizo doimiy arbitraj tribunaliga havola etilganda, agar taraflar tomonidan boshqacha kelishilmagan boʻlsa, aytilgan arbitraj tribunalining qoidalari arbitraj shartnomasining ajralmas qismi sifatida koʻrib chiqiladi. Biroq, uning nizo bo'yicha qarori yakuniy ekanligi to'g'risidagi doimiy arbitraj tribunali qoidalarida mavjudligi arbitraj tribunalining qarorini barbod qilish imkoniyati yo'qligini ko'rsatuvchi holat sifatida xizmat qila olmaydi.
Hakamlik sudining qaroriga da'vo arizasi vakolatli sudga qarorni bekor qilish to'g'risidagi arizaning taraf tomonidan taqdim etilishi natijasida yuzaga keladi.
Hakamlik sudining qarorini ajratish to'g'risidagi ariza yozma ravishda vakolatli Davlat sudiga taqdim etiladi va qarorni shubha ostiga olgan taraf yoki vakolatli vakili tomonidan imzolanadi. Agar taraf arbitraj tribunalining qaroriga qarshi chiqish huquqidan konstitutsiyaviy sudlanmagan boʻlsa va bekor qilinganligi uchun vakolatli sudga murojaat qilmagan boʻlsa, u hakamlik sudining hal qiluv qarorini barbod qilish huquqidan mahrum boʻladi.
ishni sudga tayyorlash va tegishli qarorni rasmiylashtirish. Davlat sudlariga ariza berish analogiga asoslanib, arizani bekor qilish to'g'risida arizani yozish to'g'risidagi qonun hujjatlarida ko'rsatilmaganligiga qaramasdan, quyidagilarni ko'rsatish kerak: 1) ariza topshirilgan vakolatli davlat sudining nomi; 2) qaror qabul qilgan arbitraj tribunalining nomi va tarkibi, uning joylashgan joyi; 3) hakamlik sudining taraflarining nomi, ularning joylashgan joyi yoki yashash joyi; 4) hakamlik sudi qarorining sanasi va joyi, uning raqami; 5) hakamlik sudi plenumining qarorni bekor qilish to'g'risida ariza berganligi to'g'risida da'vogar qaror qabul qilingan sana; 6) partiyaning arbitraj tribunalining qarorini ajratish haqidagi da'vosi, uni barbod qilish asoslari.
Arbitraj tribunalining qarorini ajratish toʻgʻrisidagi ariza ariza arizasi boʻyicha arbitraj tribunali qarorining asl nusxalari yoki tegishli notarial tasdiqlangan nusxalari bilan birga boʻladi, arbitraj ishlari bo'yicha kelishuvlar, hakamlik sudining qarorini ajratish talabini qo'llab-quvvatlash uchun taqdim etilgan hujjatlar, davlat to'lovini qonunda belgilangan tartibda va miqdorda to'lash to'g'risidagi hujjat, xizmat to'g'risidagi bildirishnoma yoki arbitraj tribunalining qarorini bekor qilish to'g'risidagi ariza nusxasini yuborishni tasdiqlovchi boshqa hujjat. tarafga, advokatlik pudratiga yoki shaxsning arbitraj tribunali qarorini bekor qilish to'g'risidagi arizani imzolash vakolatini tasdiqlovchi boshqa hujjatga.
Hakamlik sudi tomonidan hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish to'g'risidagi arizani ko'rib chiqish tartibi San'at. 46 va San'at. Qonunning 47-moddalari, unga ko'ra bunday murojaat vakolatli sud tomonidan qabul qilingan kundan boshlab bir oydan oshmagan muddatda, shu jumladan, muddat davomida hakam tomonidan ko'rib chiqiladi
Vakolatli sudda sudga ish tayyorlashda, arbitraj ishlariga tarafning iltimosiga ko'ra, sudya ish materiallarini arbitraj sudidan so'rashi mumkin, ammo faqat San'atga muvofiq, qonunning 47-moddasiga muvofiq, vakolatli sudda shubha ostiga olinadigan qismda. Garchi hakamlik sudlovi taraflari sud majlisining vaqti va joyi to'g'risida xabardor qilinishiga qaramasdan, sud majlisida tegishli ravishda xabardor qilingan taraflarning yo'qligi ishni ko'rib chiqishga to'siq bo'lmaydi.
Hakamlik sudining qarorini vakolatli sudga ajratish toʻgʻrisida arizaning taqdim etilishi arbitraj tribunalining qarorini ijro etish boʻyicha ishlarni toʻxtatib qoʻyadi.
Bunday holda, vakolatli sud hakamlik sudining sudlovga berilganligi to'g'risidagi ishni to'xtatib turuvchi qaror chiqaradi, unda quyidagi ma'lumotlar bo'lishi kerak: a) hakamlik sudining e'tirozi va chiqarilgan joyi; b) hakamlik sudining e'tirozli qarorni qabul qilgan nomi va tarkibi; v) hakamlik sudining taraflari nomi; d) hakamlik sudi qarorini bekor qilish to'g'risida ariza bergan tomonning arizasi to'liq yoki qisman; e) hakamlik sudining qarorini ijro etish uchun sud jarayoni to'xtatilganligini e'lon qilgan operativ qism, qat'iyat kuchga kirgan sanani ko'rsatadi.
Vakolatli sudga ariza taqdim etish muddati protsessual vaqt chegarasi hisoblanadi va agar asosli sabablar mavjud bo'lsa, uning yo'qotilishi vakolatli sud tomonidan qiziquvchi tomonning iltimosiga ko'ra tiklanishi mumkin. Bunda o'tkazib yuborilgan muddatni tiklash to'g'risidagi ariza hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish to'g'risidagi ariza bilan birgalikda vakolatli sudga taqdim etilishi kerak.
Vakolatli sud, hakamlik sudining qarorini ajratish toʻgʻrisidagi arizani koʻrib chiqayotganda, taraf tomonidan arbitraj tribunalining qarorini shubha ostiga olgan holda berilgan dalillarga muvofiq mukofotni ajratish uchun asoslarning mavjudligini (yoʻqligini) tekshiradi.
Sharhlangan maqolaning ikkinchi qismi qonuniy kuchga kirgan arbitraj tribunalining qarori taraf tomonidan yoki sud qarorini olgan boshqa shaxslar tomonidan ijro etila boshlagan holatlarni ko'zda tutadi (masalan: tijorat tashkiloti, sudlanuvchi bilan umumiy mulkka ega bo'lgan uchinchi shaxs). Bu yerda muhim bir ji o'rinda, arbitraj tribunalining qarorini ajratish to'g'risida ariza berish vakolatli sud tomonidan murojaatni ko'rib chiqish va tegishli qaror chiqarish tugagunga qadar qarorning ijrosi bo'yicha ishlarni to'xtatib turadi.
Arbitraj tribunal tomonidan qabul qilingan qarorlarni barbod qilish tartibi arbitraj tribunallar toʻgʻrisidagi qonun doirasidan oshib ketadi. Shunday qilib, qonun arbitraj sud ishlarini o'zlari ajratadi. Arbitraj tribunalining qarori qabul qilingan, e'lon qilingan va qonuniy kuchga kirgan paytda tugaydi va arbitraj tribunallarining qarorlarini bajarish tartibi, bu qonun bilan bog'liq bo'lsa-da, lekin, majburiy me'yorlar asosida bo'lsa-da, arbitraj tartib-taomillari doirasidan oshib ketadi va vakolatli davlat sudlari doirasida qoladi, va majburlash organlari.
Qonunning sharhlangan maqolasida faqat arbitraj tribunal tomonidan qabul qilingan qarorni shubha ostiga olishning protsessual tartibini joriy etish bilan bog'lanadi, bu vakolatli sudlar tomonidan arbitraj sudlari faoliyati ustidan nazoratning bir turi hisoblanadi. Biroq, bunday nazorat faqat qonun bilan belgilangan doirada amalga oshirilishi va og'ir holatlarda amalga oshirilishi kerak.