Hakamlik sudlari to'g'risida

8-modda. Hakamlik sudlarining hisobotlarini yuritish


Qoraqalpog'iston Respublikasi Adliya vazirligi, viloyatlar va Toshkent shahar adliya boshqarmalari doimiy hakamlik sudlari va vaqtinchalik hakamlik sudlarining hisobotlarini tegishli hududlarda ro'yxatdan o'tkazmoqdalar.
Doimiy hakamlik sudlari faoliyatini shakllantirish va tugatish, vaqtinchalik hakamlik sudlari tuzish, shuningdek, doimiy hakamlik sudlari a'zolari bo'lgan hakamlar hay'ati to'g'risidagi ma'lumotlar O'zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan tizimlashtiriladi va "O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami"da e'lon qilinadi.
Hakamlik sudlarining hisobotlarini yuritish tartibi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan Reglament bilan belgilanadi.

Izoh berilgan maqolaning birinchi qismiga koʻra, sud organlari doimiy arbitraj sudlarining hisob qaydnomasini amalga oshiradi.

Buxgalteriya hisobining maqsadi oddiy va tushunarli, chunki tuzilgan hakamlik sudlari quyidagilarni hisobga olishlari kerak:
a) hududlar bo'yicha va respublika bo'yicha ularning sonini aniqlash;
b) ularning identifikatsiyasi, taraflar hakamlik sudining qarorlariga qarshi shikoyat qilish yoki hakamlik sudining hal qiluv qarorini bajarish uchun ijro etish to'g'risidagi yozma ariza bilan murojaat qilganda;
v) ularning faoliyatini nazorat qilish va arbitraj sudlari tizimi faoliyatining samaradorligini aniqlash.
Biroq "hisob qaydnomasi" iborasi gʻarib. Qonunning Art. 6-moddalariga ko'ra, hakamlik sudi yuridik shaxs doimiy arbitraj sudi tuzishga qaror qilgan paytdan boshlab tuziladi, ushbu sudning qoidalarini va arizachilar ro'yxatini ma'qullagan.
Qonunda hech qanday ro'yxatdan o'tish ko'zda tutilmagan, agar u qonuniy yoki tabiiy shaxs bo'lmasa, qanday qilib arbitraj tribunalni ro'yxatdan o'tkazish mumkin.
Maqolaning ikkinchi qismi juda muhimdir, chunki hakamlik sudlari to'g'risidagi ma'lumotlar, San'atga muvofiq. Qonunning 8 tasi tizimlashtiriladi, umumlashtiriladi va nashr etiladi va, albatta, tadbirkorlar, chet ellik investorlar va boshqa qiziqqan tomonlar tomonidan talab qilinadi. Ammo biz ushbu ma'lumotni boshqa vazifalarga ega bo'lgan "O'zbekiston Respublikasining yig'ilgan qonun hujjatlari" to'plamiga joylashtirishni achinarli deb hisoblaymiz, ayniqsa hakamlar hay'ati ro'yxatiga kiritilganligi sababli, ushbu hakamlar hay'ati to'g'risidagi ma'lumotlar biron bir qonun loyihasini tartibga solish mavzusi emas.
Shuni ham taʼkidlash kerakki, arbitraj tribunallar davlat organlari emas, davlat adliya tizimiga kirmaydi, ierarxik tizimni tashkil etmaydi. Har bir hakamlik sudi boshqa har qanday arbitraj tribunallardan mustaqil bo'ladi. Ayniqsa, shuni ta'kidlash kerakki, arbitraj sudlari faoliyati davlat organlari (prokuratura, adliya, soliq va h.k.) tomonidan boshqarilmayapti. Nazorat qiluvchi organlar arbitraj sudi faoliyatini ta'minlashda (arbitraj tribunaldan olingan mablag'larni sarflash, arbitraj sudi faoliyatini moliyalashtirish va h.k.) qonunchilikka rioya etish bo'yicha arbitraj sudi tuzgan yuridik shaxs faoliyatini tekshirish huquqiga ega.