Hakamlik sudlari to'g'risida

2-BOB. NIZOLAR HAL QILINDI
ARBITRAJ TRIBUNALLAR. ARBITRAJ
O'ZA - O'Z

9-modda. Arbitraj tribunallari tomonidan hal qilingan nizolar

10-modda. Hakamlik sudiga taalluqli qoidalar
nizolarni hal qilishda va qaror qabul qilishda
11-modda. Nizoning hakamlik sudiga murojaati
12-modda. Hakamlik sudining shakli
13-modda. Arbitraj shartnomasining mazmuni
9-modda. Arbitraj tribunallari tomonidan hal qilingan nizolar


Arbitraj sudlari fuqarolik huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan nizolarni, shu jumladan tadbirkorlik subʼektlari oʻrtasida yuzaga keladigan iqtisodiy nizolarni hal qiladi.
Arbitraj sudlari maʼmuriy, oilaviy va mehnat munosabatlaridan kelib chiqadigan nizolarni, shuningdek qonun hujjatlarida koʻrsatilgan boshqa nizolarni hal qilmaydi.

9-moddada nizoning arbitraj tribunalining yurisdiktsiyasiga taalluqliligi, yaʼni nizolarning arbitraj tribunaliga boʻlgan vakolatini belgilaydi. Hakamlik sudining vakolati masalasi eng bahsli masalalardan biri bo'lib, boshqa masalalar qatorida "og'riqli" deyish mumkin. Maqolaning birinchi qismi fuqarolik huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan nizolarni hal qilish uchun arbitraj tribunalining huquqini beradi. Bu umumiy va aniq bo'lmagan munosabatdir, chunki bu nizolar oralig'i juda katta va, albatta, fuqarolik huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan barcha tortishuvlar arbitraj sudining vakolatiga kirmaydi. Shunday qilib, mulk huquqini tan olish, yengilliklar huquqini belgilash, ko'chmas mulk bilan bog'liq bitimlarni va ularni ro'yxatga olish organida ro'yxatdan o'tishni shubha ostiga qo'yish, davlat mulkini xususiylashtirish to'g'risidagi nizolar, nizolar, tortishuvlar va boshqalar. Bu erda olimlar va mutaxassislarning fikrlari bir-biridan farq qiladi va faqat boshqa mamlakatlar tajribasiga asoslangan milliy sudlarning amaliyoti ushbu muammolarni hal qilishi mumkin. va ayrim huquqiy tamoyillarning norasmiy talqini.

Ayovsiz, arbitraj sudi Oʻzbekiston Respublikasining boshqa qonunlari bilan nazarda tutilgan ishlarni iqtisodiy va fuqarolik sudlari yoki boshqa organlarning eksklyuziv kompetentligiga koʻrib chiqishga haqli emas, xususan:
bolani farzandlikka olish;
huquqiy faktning tashkil etilishi;
alimony sogʻysqa;
ruhiy kasalliklar dispanseri yoki kasalxonada fuqaroni majburiy kasalxonaga yotqizish to'g'risida;
mehnat nizolari;
to'langanlik (bankrotlik) holatlari;
ma'muriy-huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan;
davlat organlarining ma'muriy faoliyati bilan bog'liq soliq munosabatlari va nizolar.
Maqolaning ikkinchi qismida qonun chiqaruvchi arbitraj tribunallarni "... qonun bilan ta'minlangan boshqa nizolar ...". So'z juda muvaffaqiyatli emas, chunki u nizolarni nazarda tutgan, uni ko'rib chiqish Qonun tomonidan boshqa sudning yurisdiktsiyasiga, masalan, davlat organi tomonidan etkazilgan zararni qoplash to'g'risidagi da'volarga bog'liq.
Ammo shuni tan olish kerakki, arbitraj tribunalining vakolatini cheklash to'g'risidagi barcha holatlar qonun hujjatlarida ko'rsatilmagan, bu esa nizolarga sabab bo'ladi va keyinchalik hakamlik sudi qarorining bekor qilinishiga sabab bo'lishi mumkin. Allaqachon yozganimizdek, maʼlum bir davlat ulushi mavjud boʻlgan mulk toʻgʻrisidagi nizo boʻyicha ishlar boʻyicha arbitraj sudining vakolati masalasi hal etilmay qolmoqda. 5%, 20%, 50% yoki 95% bo'lishi mumkin. Bunday nizolarni arbitraj tribunali tomonidan koʻrib chiqish boʻyicha toʻgʻridan-toʻgʻri taqiq yoʻq. Ammo davlat mulki prokurorlar, hokimiyat organlari va boshqalarni tashvishga soladigan masala ekanligi aniq, bu esa arbitraj sudlarida bunday nizolarni koʻrib chiqish jarayonini murakkablashtiradi.