Hamid qurbonboyev Sintaksisni qanday o’rganamiz!

  
MODAL SO’ZLAR. 
So’zlovchining o’z fikriga munosabatini bildiruvchi so’zlarga modal so’zlar deyiladi.Bilib 
oling! Modal so’zlar gapda doim vergul bilan ajratiladi.
Yomg’ir yog’di …gapini olayllik
Yomg’ir yog’ishni kutgan dehqon:
Xayriyat, yomg’ir yog’yapti.
Qulupnayni qimmatroq pulga sotaman deb, xaridorga bermagan dehqon:
Afsuski, yomg’ir yog’yapti.
Ertalab uyqudan uyg’ongan, qulog’iga gazning varillashi boshqacha eshitilgan inson:
Yomg’ir yog’yapti, shekilli.
Zo’r anana bor-da odatda, o’z sevgisiga erisholmagan, bunga ota –onasini aybdor qilgan 
qiz yoki yigit ( aslida unday bo’lmaydi, agar o’zi xohlamasa ota-ona majbur qilsa 
ko’nadigan Zebilar, 1 foiz ), so’nggi uchrashuvda shunday deydi:
“To’yimga borasizmi? “
Bu bilan qiz, to’yi kuni, kelinlik libosida o’zini ko’rsatib –yana ham yigitning qalbini 
o’rtamoqchi bo’ladi.
Kim kimni aldayapti bilmayman, lekin hamma aldasa ham faqat o’zini aldaydi.

---

43 
To’yga borasizmi? – Boraman, Boring-a to’yga, vaqtim bor, shekilli. Nimaga vaqt toping-
to’yga boring –albatta, boraman. Mana shu, albatta so’zidan keyin boshqa taklif 
qilinmaysiz, sababi siz o’z fikringizga –ishonchni qo’shib gapirdingiz.
Ishonchni bildiradigan modal so’zlar: albatta, shaksiz, shubhasiz
O’ziga ishonmaydiga, juda ehtiyotkor insonlar –gumon modal so’zidan ko’p 
foydalanishadi. Ular har gapga, shekilli –qo’shib gapiradi.
( -Unaqa demayman, shekilli. --Seni aytganimiz yo’q, --Hammalaring menga 
qarayabsizlar-ku. ) Chunki ular aytgan ma’lumot noto’g’ri chiqib qolsa –shekilli –ularni 
qutqaradi. Men aniq aytmaganman, shunaqa shekilli –deganman –deydi –qo’yadi.
Gumonni bildiruvchi modal so’zlar: shekilli, balki, ehtimol, chamasi..
Biz tomonlarda bundan uch-to’rt yil oldin (bu so’zni toshkentliklar umuman ishlatmasa 
kerak ) ko’p ishlatiladigan kirish so’z qatnashgana gap:
Svet yondi, shekilli.
Kirish so’zbo’lgandan keyin albatta vergul bilan kelishi kerak. Quyidagi misolga qarang:
To’g’ri yo’llarda ham mashaqqat bor. ( Aniqlovchi)
To’g’ri, yo’llarda ham mashaqqat bor ( Kirish so’z )
KIRITMALAR haqida gaplashamiz:
1 KIRISH SO’Z
2 KIRISH BIRIKMA
3 KIRISH GAP
KIRISH SO’Z –MODAL SO’ZLARNI SAL KENGAYTIRILGAN VERSIYASI. Lekn 
o’rganish, kirish so’zlarni topishda aynan modal so’zni qanday topsak, xuddi shunday yo’l 
tutamiz. Bizning eng katta yordamchimiz bu –VERGUL.
SINTAKSIS da MODAL so’zlarning hurmati juda zo’r. Gap bo’laklari bilan tanishib 
chiqqan o’quvchi, GAP BO’LAKLARI BILAN ALOQGA KIRISHMAYDIGAN 
BO’LAKLARI ( UNDALMA, KIRITMALAR ) bilan, albatta tanishib chiqishi kerak!