Hamkorlik masalalari” mavzusidagi Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari

Foydalanilgan adabiyotlar
1. Mamadaliyeva M. Konnotativ maʼno / Oʻzbek tilshunosligining dolzarb masaalari . – A., 
1993. – B.117-119. 
2. Nurmonov A., Rasulov R. Oʻzbek tili jadvallari. – T., 1993. –B. 49. 
3. Nurmonov A. Tanlangan asarlar. 2-tom. – T.: Akademnashr, 2012. – B.256-265. 
4. Rahimov M. Maʼno ifodalashda frazeologik birliklardan foydalanishga oʻrgatish // Til va 
adabiyt taʼlimi. –T., 2010. -№ 6. –B. 8 
5. Saidxonov M. Frazemalar semantikasi // Oʻzbek tilshunosliginingdolzarb masalalari. – A., 
1993. – B.48. 
6. Shoabdurahmonov Sh. va boshqalar. Hozirgi oʻzbek adabiy tili, -Toshkent, Oʻqituvchi, 1980. 
135-bet. 
 

---

140 
OLAMNING LISONIY MANZARASI VA UNING O‘RGANILISHI 
LINGUISTIC VIEW OF THE WORLD AND ITS STUDY 
Munojot Saydazamova 

 
 
Annotation. This article discusses the content of the concept of the linguistic landscape of 
the world, the role of onomastic units in it, in particular, the emergence and importance of 
cosmonyms. Also, some studies on the study of cosmonomies are described.
Key words: onomastics, cosmonym, proper noun, nominative unit, lexeme, astronomy, 
linguistic landscape, transposition, heavenly bodies, celestial names.
 
Har bir tilning lisoniy manzarasi olam manzarasi tushunchasiga bog‘lanadi. Tilning lisoniy 
manzarasi nihoyatda serqirra, nominativ-funksional xususiyatiga ko‘ra farqlanuvchi, ayni paytda 
bir-biri bilan muayyan bog‘liqlik va munosabatda bo‘lgan butunlikdir. Tilning leksik boyligini 
leksemalar tashkil qilganidek, uning lisoniy manzarasini onomastik birliklar tashkil etadi. 
Ozarbayjon tilshunosi professor A.M.Gurbanov ozarbayjon tilining onomastik birliklariga 
antroponimlar, etonimlar, toponimlar, gidronimlar, zoonimlar, kosmonimlarni kiritadi.
Tilda lisoniy birlikka ega bo‘lmagan sath mavjud emas. Shu sababli A.M.Gurbanov 
onomastikani tilning alohida mustaqil sohasi sifatida ajratadi va uni leksikologiya, 
semasiologiya, frazeologiya, derivatologiya kabi sathlari bilan tenglashtiradi.
O‘zbek tilshunosligida ham onomastika tilshunoslikning alohida sathi sifatida o‘rganiladi 
va u agronimlar (dalalar va tekisliklarning to‘g‘ri nomlari), xronimlar (mintaqalar yoki 
mamlakatlarning to‘g‘ri nomlari), dronimlar (quruqlik, suv, havo yo‘llari yoki boshqa transport 
yo‘llarining tegishli nomlari), quruqnomonimlar (o‘rmon va o‘rmonlarning to‘g‘ri nomlari), 
ekonimlar (uylar, qishloqlar, shaharchalar, yoki shaharlar kabi aholi yashash joylarining to‘g‘ri 
nomlari), komonimlar (qishloqlarning to‘g‘ri nomlari), astionimlar (shahar va shaharlarning 
to‘g‘ri nomlari), gidronimlar (turli xil suv havzalarining to‘g‘ri nomlari), helonimlar (botqoq va 
botqoqlarning tegishli nomlari), limnonimlar (ko‘llar va suv havzalarining tegishli nomlari), 
okeanonimlar (okeanlarning tegishli nomlari), pelagonimlar (dengizlarning tegishli nomlari), 
potamonimlar (daryo va soylarning to‘g‘ri nomlari), insulonimlar (orollarning to‘g‘ri nomlari), 
oronimlar (tog‘lar, tepaliklar, vodiylarning nomlari), spleonimlar (g‘orlarning to‘g‘ri nomlari), 
zoonimlar (hayvonlarning nomlari), agoronimlar (maydonlar va bozorlarning to‘g‘ri nomlari), 
toponimlar (joy nomlari), oronimlar, oykonimlar, eronimlar, antroponimlar, etnonimlar, 
shuningdek, kosmonimlar (osmon jismlarining nomlari)ni ifodalovchi asterioidonimlar 
(asteroidlarning tegishli nomlari), astronimlar (yulduzlar va yulduz turkumlarining to‘g‘ri