Hans Kelzen dаvlаt vа huquqning umumiy nаzаriyasi general theory of law and state

Oliy va ijtimoy uyushgan sanksiyalar
Sanksiyalar ijtimoiy buyurtmalar asosidagi sanksiyalarning o`zi ham transtental ya`ni diniy yoki ijtimoiy doimiy belgiga, xususiyatga ega bo`lishi mumkin.
Birinchi navbatta, buyurtma tamonidan taqdim etilgan sanksiyalar doimiy organ tamonidan jismoniy shaxslarga tatbiq qilininib afzalliklardan va kamchiliklardan iborat. Insonlar oliy mavjudot deb hisoblanganlik g`oyasiga ko`ra, diniy rivojlanish boshlanishi bilan, ular atrofini o`rab turgan tabiat bilan bog`liq holda mavjud bo`lganlar.

Dualism ya`ni bu yerdagi hayot va oxiratdagi hali ham ibtidoiy odamga noma`lum. Ularning birinchi xudolari ehtimol daraxtlar, daryolar va qirlar, ayniqsa ayrim hayvonlar yashaydigan o`lik ajdodlari ruhlari bo`lishgan. Ular jinoyatlarni ovchilikdagi omadsizlik, o`lim, kasallik, baxtsizlik bilan jazolash va mukofatni ham shunga o`xshash yo`l bilan umr va baxt bilan ibtidoiy ijtimoiy tuzumni saqlab turishni kafolatlashgan. Azob aslida ilohiylikdan kelib chiqqan lekin, bu yerda amalga oshiriladi. Bu tabiat uchun azob tamoyiliga ko`ra ibtidoiy odam bilan izohlanadi. U tabiat hodisalarini ular bilan bog`liq bo`lgan foyda yoki zararga nisbatan hisoblaydi. U mukofot sifatida manfaatli voqeliklarni, foydasiz tabiiy hodisalarni esa ular ortida turgan odamlar ruhlari tamonidan unga yetkazilgan jazo sifatida fahmlaydi.

Dastlabki ijtimoiy tartib butunlay diniy xarakterga ega. Aslida ular inson kuchidan yuqori bo`lgan ya`ni diniy sanksiyalardan boshqa hech qanday sanksiyalarni bilishmagan. Faqat keyinroq, tor guruh ichida transdental sanksiyalar ijtimoiy doimiy bo`lgan jazo choralari bilanyonma-yon paydo bo`lgan. Sanksiyalar ijtimoiy tartibda belgilaniladi va shaxs tamonidan amalga oshiriladi. Ushbu tartib qoidalarga muvofiq.