Hayot faoliyati

Nazorat savollari

1. Ekologik ong nima?

2. Ekologik madaniyat tushunchasini ta’riflang.

3. Ekologik tarbiyaga nimalar kiradi?

4. Ekologik muhit va ekologik tizim tushunchalarini ta’riflang.

5. Bugungi kunda mamlakatimizda ekologik muammolarni

hal etish borasida qanday ishlar amalga oshirilmoqda?

155

XVII MAVZU. EPIDIMIOLOGIK XAVFLI

KASALLIKLARNING YUQISH YO‘LLARI VA

PROFILAKTIKASI

Ichterlama. Paratif «A» va «B» kasalliklari

Ichak infeksiyalari guruhidagi kasalliklar klinikasida asosan

oshqozon-ichak yo‘llari zararlanadi .

Tif-paratif kasalliklarida nafaqat oshqozon-ichak yo‘llari

zararlanadi, balki qo‘zg‘atuvchining qonga tushishi natijasida

turli a’zo va to‘qimalarda o‘zgarishlar kuzatiladi.

Tif-paratif kasalliklaridan kasallanish so‘nggi yillarda bir

muncha pasaygan bo‘lsada, hanuzgacha uchrab turadi. Hozirgi

vaqtda ichterlamaning klinik belgilariga xos bo‘lmagan ko‘rinishlari

kasallikni aniqlashda ancha qiyinchiliklar tug‘dirmoqda.

Shuning uchun bemor ahvoliga baho berishda so‘rab- surishtirishning

mohiyati katta. Bemorning shikoyatlariga alohida

diqqat bilan e’tibor berish zarur, chunki bu xastalik o‘ziga xos

kechganida, alomatlarining asta-sekin paydo bo‘lishi, avjiga

chiqishi va yana asta so‘nishi kuzatiladi. Bemor o‘zini noxush

sezadi, quvvati kun sayin kamayib, ishtahasi yo‘qola boradi.

Ko‘proq yotgisi keladi. Kasallikning muhim alomatlaridan biri -

bosh og‘rishi. Bu og‘riq kun sayin zo‘raya boradi va boshning

hamma qismi tutash og‘riydi.

Tana harorati ham asta-sekin ko‘tarila boradi. Odatda

kechqurungi harorat ertalabkisidan yuqoriroq, bugungisi –

kechagidan ortiqroq bo‘lib, asta ko‘tarila boradi. Har kuni

harorat 0,2-0,3°C orta boradi. Kasallik avjiga chiqqan davrda

tana harorati ba’zan 1 -2 hafta 39-40°C da saqlanib turadi.

Bunda dastlabki va kechki harorat ko‘rsatgichlaridagi farqi 1°C

dan ortmaydi (doimiy harorat). Ishtaha butunlay yo‘qoladi, ich

qotishi kuzatiladi. Bemorni atrof-muhitga hech qanday qiziqishi

qolmaydi, o‘z dardi bilan «ovora» bo‘lib qoladi.

Bemorni ko‘zdan kechirganda uning umumiy ahvolini

baholash, terida toshmalar bor yo‘qligi, qachon paydo

bo‘lganligi, xarakteri va toshma toshgan sohalariga e’tibor

156

beriladi. Bemorning tomir urishi tezlashadi. Ammo u harorat

ko‘tarilishiga mos kelmaydi, bu holat nisbiy yurak urishining

pasayishi deyiladi. Til odatda quruq, kulrang-qoramtir karash

bilan qoplangan bo‘lib, uning chetlari va uchi karash bilan

qoplanmagan bo‘ladi. Til kattalashishi tufayli unda tish izlari

aniqlanadi. Qorinni paypaslab ko‘rganda gaz va suyuqlik

aralashishi tufayli ko‘richakning dag‘al quldirashi eshitiladi.

Kasallikning birinchi haftasi oxirida jigar va taloq kattalashadi.

Botulizm

Botulizm nerv sistemalari zararlanishi bilan ifodalanadigan

ovqatdan og‘ir zaharlanishdir.