I. B. Isabayev, F. U. Suvanova, Q. H. Majidov

34
H
34
O
8
 N
2
deb taxmin qilinadi. 
Gossiverdurin - yashil kristallik modda bo'lib, u 310
0
C ga qadar qizdirilganda 
suyulmaydi. Biroq, bunda u qo’ng’ir rangga kiradi. Gossiverdurin asetonda, 
xloroformda, metanolda, dietil efirida yaxshi eriydi, neft efirida erimaydi . 
Xloroform eritmasidagi gossiverdurinning spektri gossipol va gossipurpurin 
spektridan 
sezilarli 
darajada 
farq 
qiladi. 
Bu 
juda 
kam 
o'rganilgan. 
Gossiverdurinning gossipolga qaraganda ancha zaharliroq ekanligi aniqlangan. 
4.3.6. Yog`larning hidi va ta`miga sabab bo`ladigan
hamroh moddalar 
Yog'larning hidi va ta'mi odatda degustatsiya qilib aniqlanadi. Shuning uchun 
olingan natijalar ko'pincha sub'ektivdir. Spetsifik yoki noxush hidni keltirib 
chiqaradigan moddalar uchun ularning molekulalarida ma'lum funktsional 

---

262 
guruhlarning mavjudligi bilan birga ularning uchuvchanlik xususiyatlari 
umumiydir. 
Yog'lar tarkibida ularning ta'mi va hidiga sabab bo’ladigan moddalar odatda 
juda kam miqdorda bo'ladi. 
Yog'larning ta'mi va hidi turli sinflarga tegishli bo'lgan ko'plab miqdordagi 
moddalarning aralashmasidan kelib chiqadi. 
Yog`larning hidi va ta`miga sabab bo`ladigan hamroh moddalar 
quyidagilardir: to`yingan va to`yinmagan uglevodorodlar (jumladan terpenlar), 
to`yingan va to`yinmagan al’degidlar, ketonlar, spirtlar, uchuvchan yog` 
kislotalari, murakkab efirlar, tarkibida azot va oltingugurti bor ba`zi boshqa 
moddalar. 
Yog'larning hidini tashuvchilar ularning ta'mini tashuvchilardan ko’ra
ko'proq o'rganilgan. Hid tashuvchilarning tarkibi odatda dezodoratsiya natijasida 
yog'dan chiqarib tashlanadigan uchuvchan moddalar tarkibi bilan baholanadi. 
O'simlik yog'laridan ajralib chiqadigan uchuvchan moddalar tarkibini 
o'rganish natijasida ularning hidi alifatik uglevodorodlar bilan birga metilketonlar 
yoki terpenlar bilan bog’liq degan xulosa qilish mumkin. 
Obdon tozalash (rafinatsiyalash), ayniqsa dezodoratsiyalash yog' hidi va 
begona ta'mining yo'qolishiga olib keladi. Shuning uchun, bu organoleptik 
xususiyatlarning tashuvchilari deb asosan oson uchuvchan moddalarni hisoblash 
kerak. Hid va ta'mni tashuvchi qiyin uchuvchan moddalar vodorod bilan qaytarish, 
kuchli oksidlovchilar va boshqa reagentlar ta'sirida bartaraf etilishi yoki hidsiz va 
ta’msiz moddalarga aylantirilishi mumkin.