I. B. Shukurov Buxoro tibbiyot instituti bionoorganik, bioorganik va biologik kimyo kafedrasi dotsenti

4 – ish.  NA’MATAK O’SIMLIGINING MEVASI TARKIBIDAGI           

     ASKORBIN KISLOTASI MIQDORINI ANIQLASH 

 

Kerakli  asbob  va  reaktivlar:  na’matak  mevasi,  0,001  n  2,6-dixlorfenol-

indofenol  eritmasi,  2%  li  HCI  eritmasi,  chinni  hovoncha,  byuretka,  kolbalar, 

voronka, filtr qog’oz, pipetkalar, stakanlar. 

Askorbin kislotaning tirik to’qimalardagi miqdorini aniqlash 2,6 – dixlor-

fenolindofenolning “C” vitamin ta’sirida qaytarilib rangsizlantirishga asoslangan. 

Reaksiya mexanizmi quyidagicha:  

 

                    O                                      CI  

O = C - C = C - C - C – CH

2

OH + O   

N               OH         

HCI 

         

             OH OH H  OH                          CI 

         Askorbin kislota                              Ko’k rangli 

 

                                 H                        

                  O                                             CI  

O = C - C = C - C - C – CH

2

OH +  HO                NN                ON          

         

             O    O    H  OH                              CI 

         Degidroaskorbin kislota                   Rangsiz  

 

2,6-dixlorfenolindofenol  muhit  (pH)ga  qarab  ikki  xil  ko’rinishda  bo’ladi. 

Agar  muhit  ishqoriy  bo’lsa,  u  zangori  rangda,  kislotali  muhitda  rangsiz  yoki 

kuchsiz  qizg’ish  rangda  bo’ladi.  2,6–dixlorfenolindofenolning  mana  shu 

xususiyatidan foydalanib, to’qimalardagi askorbin kislota miqdori aniqlanadi. 

 

I SH N I N G  B O R I SH I 

Na’matakning  tozalangan  mevasidan  10  g  tarozida  tortib  olib,  chinni 

hovonchada  30  ml  suv  (ozginadan  bo’lib  –  bo’lib  qo’shiladi)  va  5  ml  2%  li  HCI 

ishtirokida  yaxshilab  eziladi.  Hosil  bo’lgan  massa  50  –  100  ml  hajmli  kolbaga 

o’tkaziladi.  Chinni  hovoncha  2  -  3  marta  HCI  eritmasi  bilan  yuvilib,  u  ham 

kolbadagi  eritma  ustiga  quyiladi.  Ma’lum  vaqt  (10  –  15  minut)  dan  so’ng 

 

 

              

 

---

 

31 

aralashtirilib,  filtrlanadi.  Filtrat  «C»  vitamining  manbai  hisoblanadi.  Konussimon 

kolbaga  filtratdan  5  ml  olib,  0,001  n  2,6  –  dixlorfenolindofenolnig  natriyli  tuzi 

eritmasi  bilan  och  pushti  rang  hosil  bo’lguncha  mikrobyuretka  yordamida 

titrlanadi.  Na’matak  mevasi  tarkibidagi  askorbin  kislota  quyidagi  formula 

yordamida hisoblab topiladi: 

1000

5

100

88

,

0











в

а

Х

 

X – na’matak mevasi tarkibidagi askorbin kislotasining miqdori (mg hisobida). a-  

titrlashga ketgan 0,001 n 2,6  – dixlorfenolindofenolning miqdori (mg  hisobida), b 

–  na’matak  mevasidan  tayyorlangan  aralashmaning  umumiy  hajmi.  5  –  titrlashga 

olingan  filtrat  miqdori  (ml  hisobida).  1000  –  tekshirishga  olingan  na’matak 

mevasining miqdori (mg hisobida). 100 - % ga o’tish koeffitsiyenti.