I bob. Ma’naviy bаrkаmol аvlod tаrbiyasidа xаlq kuylаrining o‘rni

TEST SAVOLLARI

T/r	Savollar	A	B	C	D
1	Qo‘shiqchi shoir qaysi variantda to‘g‘ri ko‘rsatilgan	*P.Mo‘min	S.Abdulla	N.Sattorova	A.Qahhor
2	Bastakor va ijrochi kimni bilasiz?	*K. Otaniyozov	K.Baratov	S.Sultonov	O.Otaxonov
3	Qo‘shchinor qo‘shig‘ining she’riy muallifi kim	*A.Navoiy	Lutfiy	Muqimiy	Bobur
4	Qaysi hofiz birinchi bo‘lib “O‘zbekiston xalq hofizi” unvonini olgan	*J.Sultonov	O.Otaxonov	F.Mamadaliev	M.Uzoqov
5	Ashula aytishda nafas olishning necha turi mavjud	*Ikkita turi	Uchta turi	Beshta turi	To‘rtta turi
6	“Maqomlar masalasiga doir” kitob kim tomonidan yaratilgan	*I.Rajabov	Y.Rajabiy	M.Yusupov	M.Ashrafiy
7	Shashmaqom dastlab qaerda shakllangan	*Buxoro	Xorazm	Samarqand	Farg‘ona
8	Shashmaqom kim tomonidan notalashtirilgan	*Y.Rajabiy	M.Ashrafiy	M.Leviev	I.Ikromov
9	Ushshoq qo‘shig‘ini ilk bor kim ijro etgan	*Mulla To‘ychi Toshmuxamedov	B.Davidova	Y.Rajabiy	M. Uzoqov
10	Xorazm maqomlari kim tomonidan notalashtirilgan	*M.Yusupov	M.Xarratov	K.Otaniyozov	Y. Rajabiy
11	Xorazm maqomi necha maqomdan iborat	*Olti yarim	Olti	Etti	To‘rt
12	Ashulaning cholg‘u muqaddimasidan keyin keladigan birinchi bo‘limi qanday nomlanadi	*Daromad	Miyonxat	Dunasr	Namud
13	“Nasrulloyi” ashulasi qaysi maqomdan olingan	*Buzruk	Segoh	Xorazm maqomi	Iroq
14	Musiqa san’atida yagona akademik kim?	*Y.Rajabiy	L.Boboxonov	M.Ashrafiy	F.Mamadaliev
15	Shashmaqomda ashula qismi nima deb ataladi	*Nasr	Mashrab	Tarona	Aytim
16	“Buzruk” maqomidan “Talqini Uzzol” qaysi shoirning g‘azali bilan ijro etilgan	*Navoiy	Sakkokiy	Lutfiy	Bobur
17	“O‘rtar” ashulasining ilk ijrochisi kim?	*Murodjon Ahmedov	Tavakkal Qodirov	Ergash Yo‘ldoshev	Zokirjon Sultonov
18	“Feruz I”, ”Feruz II” ashulalari qaysi mumtoz shoir qalamiga mansub?	*Ogahiy	Noqis	Avaz O‘tar o‘g‘li	Jurjoniy
19	Xorazm musiqashunosligida birinchi bo‘lib tanbur nota chizig‘ini yaratgan musiqashunos qaysi bandda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?	*Komil Xorazmiy	Xojihon Boltaev	Matpano ota Xudoyberganov	Matniyoz Yusupov
20	”Cho‘li Iroq” kuyiga so‘z solgan bastakor kim?	*Imomjon Ikromov	Muxtorjon Murtazoev	G‘ulomjon Hojiqulov	Doni Zokirov
21	“Feruz” ashulasi ilk bor qaysi ayol xonanda tomonidan ijro etilgan?	*Nazira Yusupova	Sultonposhsha Raximova	Kommuna Ismoilova	Olmaxon Xaitova
22	“Ey sabo” ashulasining ilk ijrochisi qaysi bandda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?	*Saodat Qobulova	Zaynab Polvonova	Shahodat Rahimova	E’tibor Jalilova
23	Xalq xofizi O‘lmas Saidjonov kimning shogirdi?	*M.Uzoqov	K.Otaniyozov	E.Yo‘ldoshev	J.Sultonov
24	Ogahiy kim?	*Shoir	Qo‘shiqchi	Yozuvchi	Dramaturg
25	“Buzruk” maqomi Shashmaqomda nechanchi?	*1	4	3	6
26	“Rost” maqomi Shashmaqomda nechanchi?	*2	4	6	1
27	“Navo” maqomi Shashmaqomda nechanchi?	*3	4	2	5
28	“Dugoh” maqomi Shashmaqomda nechanchi?	*4	5	1	3
29	“Segoh” maqomi Shashmaqomda nechanchi?	*5	2	4	6
30	“Iroq” maqomi Shashmaqomda nechanchi?	*6	3	4	2
31	“Dog‘man” qo‘shig‘i musiqasini kim bastalagan?	*K.Otaniyozov	A.Oripov	D.Zokirov	S.Jalil
32	Qaysi hofiz birinchi bo‘lib “O‘zbekiston xalq hofizi” unvonini olgan?	*To‘ychi hofiz	J.Sultonov	F.Mamadaliev	O.Otaxonov
33	Bayotlar qaysi maqom turiga kiradi?	*Farg‘ona-Toshkent	Buxoro-Samarqand	Xorazm	Qashqadaryo-Surxondaryo
34	Ashula aytishda nafas olishning necha turi mavjud?	*2	5	3	4
35	Katta ashula qaysi viloyat musiqa janriga kiradi?	*Farg‘ona	Samarqand	Surxondaryo	Xorazm
36	Sharq musiqasi tarixida nota yozuvi matni kim tomonidan yaratilgan?	*Safiuddin Al Urmaviy	Abdulqodir Marog‘iy	Abu Nasr Farobiy	Abu Rayhon Beruniy
37	“G‘amzasin” qo‘shig‘ining musiqa muallifi kim?	*R.Tursunov	K.Jabborov	D.Zokirov	M.Leviev
38	Shashmaqom necha bo‘limdan iborat?	*2 bo‘limdan	3bo‘limdan	4bo‘limdan	5bo‘limdan
39	“Munojot” qo‘shig‘i kim tomonidan qayta ishlangan?	*I.Ikromov	T.Jalilov	F.Sodiqov	S.Jalil
40	“Kuygay” qo‘shig‘ining she’rini kim yozgan?	*X.Olimjon	Chustiy	T.To‘la	Ogahiy
41	“Feruz” ashulasi qaysi shoirlarning g‘azali bilan aytiladi?	*Ogahiy	Fuzuliy	Feruz	Lutfiy
42	“Qadimgi Ushshoq” ashulasi kim tomonidan qayta ishlangan?	*F.Mamadaliev	O.Xotamov	T.Jalilov	J.Sultonov
43	Yunus Rajabiy qanday ilmiy unvonga sazovor bo‘lgan?	*Akademik	Xizmat ko‘rsatgan artist	Xalq artisti	Xalq hofizi
44	“Savti Kalon” qaysi maqom tarkibiga kiradi?	*Rost	Navo	Segoh	Dugoh
45	“Junun vodiysig‘a” qo‘shig‘ining musiqasi qaysi bastakor tomonidan yaratilgan?	*S.Xoldorxo‘jaev	O.Xotamov	T.Jalilov	R.Tursunov
46	“Farg‘ona tong otguncha” musiqasini kim yozgan?	*M.Murtazoev	D.Zokirov	J.Sultonov	T.Jalilov
47	“Topmadim” ashulasining musiqasini kim yaratgan?	*S.Kalonov	M.Mirzaev	F.Sodiqov	K.Jabborov
48	“Chaman ichra” qo‘shig‘ining birinchi ijrochisi kim?	*X.Nosirova	X.Oxunova	S.Qobulova	M.Sattorova
49	O‘zbekistonda nechta maqom yo‘nalishi mavjud?	*3	2	1	4
50	“Mavrigi” yo‘nalishi qaysi maxalliy musiqa uslubiga to‘g‘ri keladi?	*Buxoro-Samarqand	Farg‘ona-Toshkent	Xorazm	Qashqadaryo-Surxondaryo

GLOSSARIY
Ashula- asosan lirik ruxdagi g‘azal va she’rlar zaminida kiribkelgan. Ashula qо‘shik; janridan kuy diapazonining kengligi.
Alla-о‘zbek musiqa san’atida keng rivojlangan janr. Alla kundalik xayotimiz tarzida keng qо‘llanishi bilan bir qatorda kompozitor ijodiyotida xam aloxida о‘ringa ega. Allalar mayin kо‘y oxanglarida xirgoyi etiladi.
Stassato - tovushlarni uzuq-uzuq tarzda ijro etish;
Noilegato- tovushlarni kam bog‘lab kо‘ylash;
Legato- nafasni uzmasdan tovushlarni uzviy bog‘lab kо‘ylash;
Bas-Katta oktava “fa” dan birinchi oktava “mi'7'fa" - oralig‘ini qamrab olgan erkaklar ovozi.
Bas oktavist- “fa” kontroktavadan “do” birinchi
oktavagacha bо‘lgan oraliq masofani qamrab olgan erkaklar
Belkanto- (italyancha - belsanto - gо‘zal kuylash) -17 asrda Italiya xonandaligida yuzaga kelgan nafis kо‘ylash uslubi. Zamonaviy ma’noda - xissiyotga boy, gо‘zal va ravon kuylash yullari. Belkanto xonandadan izchil kantilena, dinamik va nozik tembr о‘zgarishlariga boy ijroni talab kiladi.
Vokal-musiqani ovoz bilan ijro qilish. Musiqa san’atining boshqa shakllaridan farkli ularoq, kuylashda tovush va ovozdan tashqari jonli inson sо‘zi xam yangraydi.
Vokaliz- (fransuzcha vosalize, lotyncha vokalis - unli tovush) sо‘zsiz, notalar nomi bilan yoki unli tovushlarda kuylanadigan mashk.
Diapazon- ovozning eng pastidan - eng balandigacha bо‘lgan tovushlar xajmi.
Diksiya- (lotyncha distio - nutk talaffuzi) kuylashda matnni tо‘g‘ri talaffuz qilish. Artikulyatsiya a’zolari ishining jadalligi va uyushqoqligi, nutq tovushlari talaffuz sifati, sо‘zlarning aniqligini belgilaydi.
Dinamika- (yunoncha dinamis- kuch) tovushlarning sadolanish kuchi bilan bog‘liq bо‘lgan jarayon. Musiqaning eng muxim ifoda vositalaridan biri. Dinamik tuslar (forte, piano, sressendo, diminuendo va boshqalar) ni qо‘llash musiqaning mazmuni va badiiy moxiyatini teranlashtiradi.
Duet- (lotyncha duo - ikki) birinchidan, ikki ijrochidan iborat ansambl uchun mо‘ljallangan sozlar jо‘rligida yoki jо‘rsiz musiqiy asarni uzida namoyon etadi. Ikkinchidan, musiqali drama va komediya, shuningdek, opera, oratoriya, kantata, operettadagi vokal ansambl turi hisoblanadi. Duet asarning musiqiy dramaturgiyasini va qaxramonlarning ichki xis - tuyg‘ularini ochib berishda muhim о‘rin tutadi.
Intonatsiya – lotincha “baland, yuqori” degani. Uning tozaligiga erishish uchun xonanda o‘zini eshita bilishi, ovozi sifatli ishlangan va kuylayverib tajriba-dan o‘tgan bo‘lishi kerak. Ovozning toza chiqishi ijrochining, ayniqsa, mahoratiga va kayfiyatiga bog‘liq. Ovozdagi qo‘shimcha pardalarni qo‘llash orqali ham tovushni past yoki balandligini muvofiqlashtirish mumkin.