I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat
Download 2.62 Mb. Pdf ko'rish
|
7-sinf fizika uzb
|
71rasm. Qarama-qarshi tomonlarga tortilgan dinamometr ko‘rsatkichlari tengligi
| → F 1 | = | → F 2 | 83 IV bob. Harakat qonunlari shunday kuch bilan tortilganligini ko‘rsatadi. Tortayotgan kuch miqdori qanday bo‘lishidan qat’i nazar, qarama-qarshi tortayotgan kuch miq doriga teng ekanligini kuzata miz. Shu bi- lan birga biz dinamometrlarni qarama-qarshi tomonlarga tortganimiz uchun bu kuchlarni vektor ko‘rinishda bir chiziq bo‘ylab qara- ma-qarshi yo‘nalgan kuch ko‘rinishida ifoda- lashimiz kerak bo‘ladi. Prujinalari cho‘zilish- ga mo‘ljallangan dinamometrlar kabi siqilishga mo‘ljallangan dinamometrlarda ham bi rin chi dinamometr ikkinchisiga qanday kuch bilan ta’sir etayotgan bo‘lsa, ikkinchi dinamometr birinchisiga ana shunday kuch bilan ta’sir etayotganligi kuzatiladi. 72-rasmdagi bi rinchi qayiqchi ikkinchi qayiqchini qanday kuch bilan tortsa, ikkinchi qayiqchi ham birinchi qayiqchini shunday kuch bilan tortadi. Natijada ikkala qayiq ham bir-biri tomon harakatlanadi. Agar qayiqchi boshqa qayiqni emas, qirg‘oqdagi daraxtni tortsa, o‘zi daraxtga shunday kuch bilan tortiladi (73- rasm). Xuddi shunday, 66-va 67-rasmlarda tasvirlangan aravachalarga ta’sir etayotgan kuchlar ham o‘zaro teng bo‘lsa-da, ular bir-biriga qarama-qarshi yo‘nalgan. Bu qonuniyat barcha ta’sirlashuvchi jismlar uchun o‘rinlidir. Shuning uchun aravachalarga ta’sir etayotgan kuchlar ning vektor ko‘ri- nishidagi muno sabatlarini quyidagicha ifodalash mumkin: F → 1 = −F → 2 , (2) bunda minus ishora vektor bo‘lgan F → 2 kuch F → 1 kuchga qarama-qarshi yo‘nal- ganligini bildiradi (bu kuchlar bir to‘g‘ri chiziq bo‘yicha yo‘nalganligini esdan chiqarmaslik kerak). Download 2.62 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|