I bob. O‘zbek

Mundarija:

Kirish…………………………………………………………………………………...	3
I BOB. O‘ZBEK TILIDA QO‘SHMA GAP HAQIDAGI SINTAKTIK NAZARIYALAR ……………………………………………………….……	4
1.1 O‘zbek tilida qo‘shma gaplarning o‘rganilish tarixi …………………...…	5
1.2 An’naviy tilshunoslikda qo‘shma gaplarning formal-funksional talqini.......	10
1.3. Qo‘shma gaplarning turlari..........................................................................	14
II.BOB UZLUKSIZ TA’LIMDA QO‘SHMA GAPLARNI O‘QITISH MUAMMOLARI ………………………………....................………………..	21
2.1 Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida qo‘shma gaplarni o‘qitish.....................	23
2.2 Akademik litsey va kasb hunar kollejlarida qo‘shma gaplarni o‘qitish.........	28
2.3 Qo‘shma gap turlarini nomlovchi terminlar xilma-xilligi..............................	32
Xulosa…………………………………………………………………………….…….	36
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati………………………………………………….	37

KIRISH
Til millat qiyofasining bir bo‘lagi. Shu sababli hali mustaqillikka ilk qadamlar tashlanayotgan davrdayoq ona tiliga davlat maqomi berish masalasi kun tartibiga qo‘yilgan va bu ish amalga oshirilgan edi.
Istiqlol tufayli milliy tilshunoslikda tub burilishlar yuz berdi. Til va nutq hodisalarining farqlanishi, gap bo‘laklari, xususan, kesim va qo‘shma gap qurilishi bilan bog‘liq ta’limotning o‘zgarishi mavjud ko‘pgina qoidalarni qayta ko‘rib chiqish ehtiyojini yuzaga keltirdi. Uzluksiz ta’limda qo‘shma gap turlarining nomlanishi, ular orasida ishlatiladigan tinish belgilari, tobe tarkibli qo‘shma gap turlarini ajratish, qo‘shma gaplarning qurilish qoliplarini belgilash bilan bog‘liq qator muammolar yuzaga keldi.
Qo‘shma gap va uning turlari masalasi tilshunosligimizda an’anaviy usullarda ham, formal-funksional usulda ham mukammal o‘rganilgan. F.Kamol, U.Tursunov, F.Abdullayev, A.G‘ulomov, A.Rustamov, G‘.Abdurahmonov, M.Asqarova, A.Hojiyev, Sh.Rahmatullayev, A.Abduazizovлар o‘zbek tilida qo‘shma gap ta’limotiga tamal toshlarini qo‘yishgan bo‘lsa, keyinchalik A.Berdialiyev, N.Mahmudov, A.Nurmonov, H.Ne'matov, R.Sayfullayeva, M.Qurbonova, L.Raupova, B.Mengliyev va boshqalar qo‘shma gapni yangicha usul – formal-funksional (shakl-vazifaviy) tadqiq yo‘nalishida o‘rgandilar.
Ta’kidlash kerakki, an’anaviy tilshunoslikda qo‘shma gap va uning turlarini o‘rganish borasida fundamental tadqiqot ishlari bajarilgan bo‘lishiga qaramay, tilshunoslarimiz nazaridan chetda qolgan ba’zi masalalar ham mavjud ko‘rinadi. Buni qo‘shma gap turlarining belgilanishida, muayyan bir tur ichida shu turga kiruvchi gaplarning tasnifida, bog‘lovchi vositalarning funksional salmog‘ini aniqlashda va shu kabi qator masalalar talqinida kuzatish mumkin. Bunday masalalar jumlasiga yana murakkab sintaktik qurilma shakllanishida tub va tayanch strukturalarning mavqei, ustpredikativlik masalasi, murakkab sintaktik qurilma nafaqat til sistemasining, balki nutq sistemasining ham faollik ko‘rsatishi obyekti ekanligi kabilarni kiritish mumkin.