Funktsiyanin’ aniq emes integrali ha’m oni esaplaw usillari
Meyli f (x) ha’m F(x) funktsiyalari (a,b) da berilgen bolip, F(x) tuwindig’a iye bolsin.
Aniqlama. Eger
F'(x) = f (x) (x e(a,b))
bolsa, onda (a,b) da F(x) funktsiya f (x) funktsiyanin’ da’slepki funktsiyasi delinedi.
Ma’selen,
f (x) = x2 (x e(-¥, +¥))
funktsiyanin’ da’ slepki funktsiyasi
(x e(-¥,
3
+¥))
boladi, sebebi
z s ( x3 Y 1 . .
F'(x )= —= — • 3 x 2= x 2= f (x).
I 3 0 3
Eger (a,b) da F(x) funktsiya f(x) tin’ da’slepki funktsiyasi bolsa, onda
F(x)+C
barliq da’slepki funktsiyalarinin’ ko’pligi boladi, bunda C qa’legen turaqli san.
Aniqlama. F(x) + C an’latpasi f (x) funktsiyanin’ aniq emes integrali delinedi ha’m j f (x)dx dep belgilenedi:
j f (x) dx = F (x) + C .
Aniq emes integraldin’ tiykarg’i qa’siyetleri:
-
(jf(x)dx)=f(x).
-
d(jf (x)dx)=f (x)dx .
-
f[ f (x )± g (x )] dx =J f (x) dx ±J g (x) dx .
-
jkf(x)dx = kjf(x)dx .
Tiykarg’i formulalari
-
jdx =j1 •dx=x+C , bunda C= const.
xn+1
-
jxndx = + C (n *-1).
n+1
-
j dx = ln II + c .
x
ax
-
jaxdx = + C (a > 0,a Ф1).
lna ,
5.
6.
7.
jexdx=ex+C.
j sinxdx=-cosx+C. j cos xdx =sin x+C.
8.
dx
. = arcsin x + C.
4\>
9.
dx
I 2 = arctg x + C .
1 + x2
10.
dx
I —~ = - ctgx + C . sin2 x
11.
dx
I — = tgx + C.
cos x
12.
13.
J* shxdx = chx + C.
J* chxdx = shx + C.
14.
dx1 x
I ~2 2 = —arctg— + C .
x2+a2aa
15.
dxx
, = arcsin— + C.
a2 - x2 a
16.
p dx
I 2 2
a-x
= —In
2a
a+x
+C.
17.
dx
x2 ± a2
a-x
Tabilg’an integraldin’ durislilig’i tuwindi aliw joli menen tekseriledi.
Endi to’mende integrallawdin’ a’piwayi usillarin keltiremiz:
-
integral astindag’i funktsiyani a’piwayi funktsiyalardin’ qosindisi ko’rinisinde jazip, integraldin’ qa’siyetlerinen paydalaniw usili;
-
Differentsial belgisi astina kiritiw usili. Ma’selen,
-
dx
dx = —d(kx + b), (k, b =const); — = d(ln x); cos xdx = d(sin x); kx
-
dx
= d(tgx), h.t.b.
cos2 x
Misallar. To’mendegi aniq emes integrallardi esaplan’:
x7
+¥)) 42
Do'stlaringiz bilan baham: |