Ибрагимова Меҳрибонунинг Тўдакўл сув омбори ихтиофаг қушлари

Фойдаланилган илмий тадқиқот услублари
ФОЙДАЛАНИЛГАН ИЛМИЙ ТАДҚИҚОТ УСЛУБЛАРИ

Тадқиқотлар асосан маршрут, доира стационар аниқлаш, стационар услублари асосида ўтказилди.

1. 
   Маршрут ҳисоблаш услуби.
   

Мен бунда Д.Н.Кашкаров (1927), Г.А.Новиков (1945) ларнинг услубларидан ва 1995 йил Д.Ю.Кашкаров, А.Н.Аюповлар томонидан ўқув услубий қўлланмадаги илмий услублардан фойдаландим.

Маршрут ҳисоблаш услуби қуйидагича амалга оширилди. Ишнинг унуми бўлиши аввало маршрут йўналишини тўғри танлаб олишга боғлиқ. Ҳисобнинг энг асосий шартларидан бири маршрутнинг бўйи ва эни масофаларни тўғри аниқлашдан иборат.





Машрут ҳисоблаш
усули: Расм №

Балиқчи қушларни табиатда санаш учун биз сув бўйларида кузатувлар олиб бордик. Ушбу амалга оширилган машрутлар вақтида “GPS” ёрдамида машрутнинг узунлиги ва денгиз сатҳидан қанчалик баландликда жойлашганлигини доимий равишда ёзиб бордик.

Маршрутнинг умумий майдон бирлигини ҳисоблаш услуби:
Биз ушбу олиб борган машрут усулубида кузатувни балиқчилик хўжалигида амалга оширдик. Бу усулда 5000, 7000 айрим вақтларда 15000-20000 м гача бўлган узоқликдаги йўналиш бўйича кузатувлар олиб бордик.

II. Доира стационар аниқлаш усули

Бу услуб билан биз маълум биотопда ўзимиз учун қулай нуқтани топиб олиб унда маълум (5⁰⁰ дан 6³⁰ гача) вақт оралиғида ҳисоб олиб бордик. Ҳисобчи ҳар неча минут давомида кўринган ёки нечта қуш учратганлигини ёзиб борилади. Ҳисоб вақти тугатилгандан сўнинг олиб борилган шу ҳудуд майдонини ва учратилган қушлар сони умумий майдонга, м: Хўжаликнинг майдонига кўпайтирилади. Натижада умумий майдонда қанча тур борлиги аниқланади.

Ҳисоб майдони шартли равишда доира шаклида олинади.

Ш


2

1





Ш

Ғ

0атувчи

Доира стационар

4

3

Ж

услули: Расм №

Кузатувчи шартли равишда белгиланган 0 нуқтадан туриб 360⁰ остида 1, 2, 3, 4, нуқталарни кузатилади. Қушларнинг доира ҳисобланган майдонни қуйидаги формула билан топилади.

S=ПR2/2

Бу ерда айланма узунлиги - П, шартли равишда 3,14;

R-доиранинг радиуси. Ҳисоб майдоннинг юзаси аниқлангандан сўнг учратилган қушларнинг миқдорини Формула № 1 гектарларга қайта кўпайтирилади.