Ii bob. Boshqaruv hisobida xarajatlarning o‘rni va ularni boshqarish

 
 
Qo‘shilgan xarajatlar 
(tugallanmagan ishlab 
chiqarish bo‘yicha) 
Yakunlanganlari foizi 
Mahsulot birligi 
Hisobot davrida ishlab 
chiqarishi boshlangan va 
tugatilgan mahsulot birligi 
ming = 60 - 3 = 57 dona 
b) 
Material xarajatlari bo'yicha 
hisobot davri oxirida qolgan 
tugallanmagan ishlab chiqarish 
=
 
v) 

---

104 
1-jadval
Shartli ishlab chiqarish hajmining hisobi 
  
Hisobga olinadigan 
birliklar, ming p.b. 
Shartli birliklar 
Moddiy xarajatlar 
qo‘shilgan 
xarajatlar 
Belgilangan muddat 
uchun tugallanmagan 
ishlab chiqarish 
15 
- 
9 
Muddat davomida 
boshlangan va 
tugallangan 
57 
57 
57 
Belgilangan 
Uddatning yakuniga 
tugallanmagan ishlab 
chiqarish 
3 
3 
1,5 
Jami: 
75 
60 
67,5 
Mahsulot birligi tannarxi tahlilini ifoda etuvchi jadval (2-jadval) 
asosida mahsulot birligi uchun shartli xarajatlarni moddiy xarajatlar va 
qo‘shilgan xarajatlar bo‘yicha alohida-alohida hisoblash mumkin. 
Shartli mahsulot birligiga qilingan xarajatlarni aniqlash uchun ushbu 
muddat davomida qilingan moddiy xarajatlar hamda qo‘shilgan 
xarajatlarni shu xarajatlar bo‘yicha shartli mahsulot birligi soniga 
bo‘linadi. “Asosiy ishlab chiqarish” schyotidagi hisobot davri boshi 
qoldig‘iga kiritilgan xarajatlar hisob-kitobda e’tiborga olinmaydi, chunki 
ular o‘tgan muddatga tegishlidir. 
2-jadval
Mahsulot birligi tannarxi tahlili 
Xarajatlar 
 
Shartli 
birliklar, 
ming dona 
Shartli 
birliklarga 
qilingan 
xarajatlar 
boshlang‘ic
h zaxiralar, 
ming p.b.da 
joriy 
muddatdagi, 
ming p.b.da 
jami 
xarajatlar, 
ming 
p.b.da 
Moddiy 
xarajatlar 
600,0 
3300,0 
3900,0 
60,0 
0.55 p.b.* 
Qo‘shilgan 
xarajatlar 
166,5 
2700,0 
2866,5 
67,5 
0.40 p.b.** 
Jami 
766,5 
6000,0 
6766,5 
0.95 p.b.*** 
* 22000 : 40000 = 0.55 
** 18000 : 45000 = 0.40 
*** 0.55 + 0.40 = 0.95 
 

---

105 
Yakuniy tannarxni ifodalovchi jadval jami ishlab chiqarish 
xarajatlarini barcha ishlab chiqarilgan mahsulotlarga taqsimlash uchun 
ishlatiladi. Xarajatlarning bir qismi A tsexida ishlab chiqarilgan 
mahsulot tannarxiga kiritiladi, xarajatlarning qolgan qismi esa hisobot 
davri yakuniga ushbu tsex uchun “Asosiy ishlab chiqarish” schyotida 
qoldiq sifatida qoldiriladi.
Mahsulot tannarxini jarayon usulida hisoblashning yakuniy 
bosqichi A tsexdagi yarim fabrikatlar tannarxini V tsexidagi 
tugallanmagan ishlab chiqarish schyotiga hisobdan chiqarish orqali 
amalga oshadi.
Buxgalteriya provodkasi quyidagicha bo‘ladi: 
V tsexidagi “Asosiy ishlab chiqarish” 6541,5 ming p.b.
A tsexidagi “Asosiy ishlab chiqarish”  6541,5 ming p.b.
Debet 
Kredit 
Summasi 
2010 “В” 
2010 “А” 
6541,5 ming p.b.
 3-jadval