Ii bob. Boshqaruv hisobida xarajatlarning o‘rni va ularni boshqarish

 
5. v) Vaziyatli misollar 
Misol 
Oxirgi 3-4 yil mobaynida uchta xo‘jalik yurituvchi subyekt spirtsiz 
ichimliklar ishlab chiqarish sohasida asosiy mavqeni, aniqrog‘i 
bozorning 85 foizdan ko‘prog‘ini egallab kelmoqda. “A” xo‘jalik 
yurituvchi subyekt o‘tgan yili 411,8 mln. p.b. miqdorida mahsulot 
realizatsiya qilib, ikkinchi o‘rinni egallagan. Xo‘jalik yurituvchi subyekt 
menedjeri yangi mahsulot turini ishlab chiqarishni joriy qilmoqchi. 
Bunday mahsulot to‘liq bitta tsexda ishlab chiqarilishi mumkin. Yangi 
ishlab chiqarilishi rejalashtirilayotgan mahsulotning xarajatlari, shu 
vaqtgacha ishlab chiqarilayotgan “d” mahsuloti tannarxi bilan bir xilda 
bo‘lishi kutilmoqda. 

---

111 
U quyidagicha bo‘lgan: 
 
Dona 
Xarajati 
Yil boshidagi tugallanmagan ishlab chiqarish 
19 260 
Materiallar xarajatlari (ming p.b.) 
154,2 
Yil oxirigacha bo‘lgan qo‘shilgan xarajatlar (50 
foizga tugallangan) 
58,1 
Yil oxirigacha bo‘lgan tugallanmagan ishlab 
chiqarish (ming p.b.da) 
267 
Material xarajatlari 
213,6 
Qo‘shilgan xarajatlar (70 foizga tugallangan) 
112,1 
Birlik (har birlik, bu - 24 butilka) 
137814 
Yil oxiridagi xarajatlar 
11295,0 
To‘g‘ri ish haqi xarajatlari 
51738,8 
Hisobdan chiqarilgan tashqi ishlab chiqarish 
xarajatlari 
31043,3 
Butilkalar (shishalar), ming dona 
32896,8 
O‘zgaruvchan tijorat va ma’muriy-boshqaruv xarajatlari har bir 
dona mahsulotga 165 p.b.ni tashkil qilgan. Doimiy tijorat va ma’muriy-
boshqaruv xarajatlari bir donaga 75 p.b.. 
Qolgan ikki xo‘jalik yurituvchi subyektning birinchisi bir dona 
mahsulotni 600 p.b.da, ikkinchisi 593 p.b.da sotmoqda. Bu yili barcha 
xarajatlarning 10 foizga o‘sishi kutilmoqda. 
Xo‘jalik yurituvchi subyekt kamida 12 foiz rentabellikka 
erishmoqchi (xarajatlarga nisbatan). 
 
Talab qilinmoqda: 
1. Mahsulotga bahoni belgilashda qaysi omillarni e’tiborga olish 
lozim? 
2. FIFO usulidan foydalanib: 
a) bir dona ishlab chiqilgan mahsulotning umumiy tannarxini; 
b) bir dona ishlab chiqilishi rejalashtirilgan mahsulotning umumiy 
tannarxini hisoblash; 
3. Yangi mahsulotning bir donasi bahosini qaysi oraliqda belgilash 
maqsadga muvofiq. Nima uchun? 

---