Ii-bob. Jismoniy tarbiya yo‘nalishidagi ta’lim muassasalarining suzish mashg‘ulotlari jarayonida 14-15 yoshdagi o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligini shakllantirishning texnologik asoslari

2.2. Bolalarni suzishga o‘rgatishning o‘quv jarayoni pedagogik tizim sifatida
Qancha maktab o‘quvchilarining jismoniy tayyorgarlikni shakllantirish va o‘z ustida ishlash istagi borligini, ular qanday vazifalarni qo‘yganligini aniqlash kerak edi.
Jismoniy tayyorgarlikni shakllantirishning umumiy xarakteristikasi 8-jadvalda keltirilgan.
8-jadval
Jismoniy tayyorgarlikni shakllantirishning umumiy xarakteristikasi

№	Jismoniy tayyorgalikni shakllantirishda qanday vazifalar hal etiladi		Istagi paydo bo‘ladi		O‘z ustida ishlab boshlashadi
1	Yaxshi o‘qish		20,1		9,4
2	Mehnat ko‘nikmalariga ega bo‘lish		29,2		22,4
3	Sport mahoratiga ega bo‘lish		43,3		20,5
4	O‘zini yaxshi tutish		10,0		4,3
5	Irodaviy sifatlarni ishlab chiqish		16,7		8,5
6	O‘z ustida ishlashning boshqa turlari		11,1		7,3
Umumiy ko‘rsatkichlar		21,7		12,1

Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, maktab o‘quvchilarining aksariyati sport mahoratini egallashga intilishadi, ammo aslida bolalarning yarmi o‘z ustida ishlashadi.

Jismoniy tayyorgarlik bilan shug‘ullanish istagini ko‘rsatadigan, lekin o‘z ustida ishlamaydigan o‘smirlar “nimadan boshlashni bilmaydilar”. Bir necha marta mashq qilishni boshlagan bolalar turli sabablarga ko‘ra mashg‘ulotlarni to‘xtatdilar, bunga sabab ularning ko‘pchiligi jismoniy tayyorgarlik tizimini tushunmaslikda edi. Bu tendensiyani o‘z ustida ishlashning barcha boshqa turlarida kuzatish mumkin, va bu jismoniy tayyorgarlik uchun maqsadli pedagogik rahbarlik kerakligini ko‘rsatadi, uning vazifasi bolalarni o‘z ustida to‘g‘ri va tizimli ishlashga o‘rgatishdir.
Yosh o‘smirlarda jismoniy tayyorgarlikni shakllantirish va rivojlantirish alohida ahamiyatga ega bo‘lib, ular tomonidan mavjud bilimlar va ma’lum psixologik munosabatning muayyan jismoniy tarbiya va sportda amalga oshirilishini tavsiflovchi faoliyatga tayyorlik holati bo‘lishini ta’minlash zarurdir. O‘quvchilarning faol tayyorgarligini amalga oshirish bo‘yicha aniqlangan ma’lumotlar 9-jadvalda keltirilgan.
Biz 14-15 yoshli o‘quvchilarning faoliyatga tayyorgarligining asosiy xususiyati sifatida mustaqil jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlarining mavjudligi, maktab o‘quvchilarining o‘quv va jismoniy tarbiya ishlarini mustaqil tashkil etish qobiliyati deb hisoblaymiz. “Siz uyda mashq qilasizmi? Qanchalik tez-tez? Kim bilan?" degan savolga quyidagi javoblar berildi - maktab o‘quvchilarining 44,2 foizi har kuni mashq qiladilar va deyarli barchasi bu borada ularga aka-uka, opa-singillar yoki ota-onalar yordam berishini ta’kidladilar. Shunga ko‘ra, respondentlarning 37,1 foizi sport bilan muntazam shug‘ullanmaydi, 18,7 foizi ertalabki mashqlar bilan shug‘ullanmaydi, kamdan-kam hollarda mustaqil ravishda har qanday jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanadi, futbol o‘ynaydi va hokazo, deb javob berishdi. Maktab o‘quvchilarining o‘z faoliyatini tashkil eta olishi jismoniy tayyorgarlik faoliyatga tayyorligining muhim ko‘rsatkichidir.