Ijtimoiy antropologiya va diniy munosabatlar reja
Dinning vazifalari va diniy tashlglotturlari
Download 0.68 Mb. Pdf ko'rish
|
|
3. Dinning vazifalari va diniy tashlglotturlari
Din o‘ziga xos bo‘lgan turli vazifalami bajarish barobarida jamiyatdagi individ va guruhlarning ehtiyojlarini qondiradi. Funksional yondashuv dinning sotsial fenomen sifatida o‘rganish imkonini yaratdi. Ammo har bir jamiyat dinning har bir jamiyatcfa bajaruvchi funksiyalari ham bir xil emasligini inobatga olish lozim. Shuning uchun hamma dinlar uchun universal bo‘lgan funksiyalaming ketma-ketligini ko‘rsatish qator qiyinchilikfaxga ega. Funksional yondashuv nuqtai nazaridan din jamiyatda integratsiydfbvchi va barqarorlikni ta’minlash vazifani bajaradi. Ammo zamotiaviy jamiyatlarda ko‘p hollarda jamiyat integratsiyasi va barqarorlitgi ko‘p hollarda qonunchilik va huquq tizimi orqali amalga oshirilmoqda. Undan tashqari bugungi kunda din ba’zan jamiyatni dizintegratsiyalovchi omil sifatida o‘z xususiyatlarini namoyon qilmoqda. Bitta din turli jamiyat va madaniyatlar bilan hamkorlikda turli xil vazifalarni bajarishi mumkin. Bu vazifalar jamiyat uchun ham ijobiy, g‘ham salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Shulami inobatga olgan holda dinning quyidagi to‘rtta ftmksiyasini ajratib ko‘rsatish mumkin: 1.Mazmun yoki mohiyat funksiyasi 2.Tegishlilik yoki identifikatsiya funksiyasi 3. Sotsial integratsiya va barqarorlik funksiyasi 4.Madaniy qadriyatlar, asosan axloqiy normalaming muqaddaslashtirilishi funksiyasi. Birinchi va ikkinchi flmksiyalar bevosita sbaxsga, qolgan ikkitasi esa sotsial strukturalarga qartilgan ta’simi ifodalaydi. Mazmun yoki mohiyat ftmksiyasini M.Veber barcha dinlarga xos bo‘lgan asosiy funksiya sifatida baholagan. Din insonning hozirgi hayotidagi adolatsizlik, azob-uqubatlari va o‘limi holatini “narigi dunyo”dagi farog‘at uchun ahamiyatli, deya talqin qiladi. Bunda dinlaming kompensatorlik effekti namoyon bo‘ladi. Shu bilan birgalikda din imazkur funksiyasi doirasida insonning jamiyatda boshqa insonlami ham inobatga olishi hamda hurmat qilishi, hamkorlikda yashashi kerakligi kabi fikrlami isngdiradi. Din insonning identifikatsiyasida muhim o‘rinni egallaydi. U insonning butun umri davomida - bolaligidan keksaligigacha sotsializatsiyasida ishtirok etib, uning milliy o'zligini ta’minlashda ham ma’lum vazifani bajaradi. Insonning yoshiga aloqador bo‘lgan urf-odatlar ko‘pchilik dinlarda mavjud. Shaxs o'zini jamiyatning aksariyat qismiga tegishli ekanligini sezistii uchun ham azkur an’analarga rioya qilishga majbur bo‘ladi. Dyurkgey dinning mazkur ftmksiyasini eng muhim funksiya sifatida baholagan. Chunki u orqali jamiyatda guruhiy brrdamlik va identifikatsiya ta’minlangan. Ammo mazkkur holat individ psixologiyasiga dinning mumkin bo‘lgan salbiy ta’sirlarini inkor qilmayj|. U jamiyatdagi 154 bardoshsiziik yoki konformlik holatini ham yuzaga keltirishi mumkin. Dining sotsial integratsiya va barqarorlikni ta’minlash fimksiyasi an’anaviy jamiyatlarda samarali hisoblanadi. Ammo jamiyatning differensiatsiyasi va plyuralizmning o‘sishi sharoitida hyech bir mahalliy din mazkur vazifani to‘laqonli bajara olmaydi. Madaniy qadriyatlar, asosan axloqiy normalaming muqaddaslashtirilishi fimksiyasi ham asosan an’anaviy jamiyatlar uchun xos bo‘lib, dinning mazkur imkoniyati jamiyatning rivojlanishi barobarida chegaralanib boradi. Download 0.68 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|