Ijtimoiy antropologiya va diniy munosabatlar reja


Dinning vazifalari va diniy tashlglotturlari


Download 0.68 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/12
Sana04.04.2023
Hajmi0.68 Mb.
#1324032
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
3. Dinning vazifalari va diniy tashlglotturlari
Din o‘ziga xos bo‘lgan turli vazifalami bajarish barobarida 
jamiyatdagi individ va guruhlarning ehtiyojlarini qondiradi. 
Funksional yondashuv dinning sotsial fenomen sifatida o‘rganish 
imkonini yaratdi. Ammo har bir jamiyat amal qiluvchi madaniyat nuqtai nazaridan farqlangshani uchun 
dinning har bir jamiyatcfa bajaruvchi funksiyalari ham bir xil 
emasligini inobatga olish lozim. Shuning uchun hamma dinlar 
uchun universal bo‘lgan funksiyalaming ketma-ketligini ko‘rsatish 
qator qiyinchilikfaxga ega.
Funksional yondashuv nuqtai nazaridan din jamiyatda 
integratsiydfbvchi va barqarorlikni ta’minlash vazifani bajaradi. 
Ammo 
zamotiaviy 
jamiyatlarda 
ko‘p 
hollarda 
jamiyat 
integratsiyasi va barqarorlitgi ko‘p hollarda qonunchilik va huquq 
tizimi orqali amalga oshirilmoqda.


Undan tashqari bugungi kunda din ba’zan jamiyatni 
dizintegratsiyalovchi omil sifatida o‘z xususiyatlarini namoyon 
qilmoqda. Bitta din turli jamiyat va madaniyatlar bilan 
hamkorlikda turli xil vazifalarni bajarishi mumkin. Bu vazifalar 
jamiyat uchun ham ijobiy, g‘ham salbiy oqibatlarga olib kelishi 
mumkin.
Shulami inobatga olgan holda dinning quyidagi to‘rtta 
ftmksiyasini ajratib ko‘rsatish mumkin:
1.Mazmun yoki mohiyat funksiyasi
2.Tegishlilik yoki identifikatsiya funksiyasi
3. Sotsial integratsiya va barqarorlik funksiyasi
4.Madaniy 
qadriyatlar, 
asosan 
axloqiy 
normalaming 
muqaddaslashtirilishi funksiyasi.
Birinchi va ikkinchi flmksiyalar bevosita sbaxsga, qolgan 
ikkitasi esa sotsial strukturalarga qartilgan ta’simi ifodalaydi.
Mazmun yoki mohiyat ftmksiyasini M.Veber barcha dinlarga 
xos bo‘lgan asosiy funksiya sifatida baholagan. Din insonning 
hozirgi hayotidagi adolatsizlik, azob-uqubatlari va o‘limi holatini 
“narigi dunyo”dagi farog‘at uchun ahamiyatli, deya talqin qiladi. 
Bunda dinlaming kompensatorlik effekti namoyon bo‘ladi. Shu 
bilan birgalikda din imazkur funksiyasi doirasida insonning 
jamiyatda boshqa insonlami ham inobatga olishi hamda hurmat 
qilishi, hamkorlikda yashashi kerakligi kabi fikrlami isngdiradi.
Din insonning identifikatsiyasida muhim o‘rinni egallaydi. U 
insonning butun umri davomida - bolaligidan keksaligigacha 
sotsializatsiyasida ishtirok etib, uning milliy o'zligini ta’minlashda 
ham ma’lum vazifani bajaradi. Insonning yoshiga aloqador 
bo‘lgan urf-odatlar ko‘pchilik dinlarda mavjud. Shaxs o'zini 
jamiyatning aksariyat qismiga tegishli ekanligini sezistii uchun 
ham azkur an’analarga rioya qilishga majbur bo‘ladi. Dyurkgey 
dinning mazkur ftmksiyasini eng muhim funksiya sifatida 
baholagan. Chunki u orqali jamiyatda guruhiy brrdamlik va 
identifikatsiya ta’minlangan.
Ammo mazkkur holat individ psixologiyasiga dinning 
mumkin bo‘lgan salbiy ta’sirlarini inkor qilmayj|. U jamiyatdagi
154


bardoshsiziik yoki konformlik holatini ham yuzaga keltirishi 
mumkin.
Dining sotsial integratsiya va barqarorlikni ta’minlash 
fimksiyasi an’anaviy jamiyatlarda samarali hisoblanadi. Ammo 
jamiyatning differensiatsiyasi va plyuralizmning o‘sishi sharoitida 
hyech bir mahalliy din mazkur vazifani to‘laqonli bajara olmaydi.
Madaniy 
qadriyatlar, 
asosan 
axloqiy 
normalaming 
muqaddaslashtirilishi fimksiyasi ham asosan an’anaviy jamiyatlar 
uchun xos bo‘lib, dinning mazkur imkoniyati jamiyatning 
rivojlanishi barobarida chegaralanib boradi.

Download 0.68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling