Ijtimoiy fanlar va texnika fakulteti iqtisodiyot kafedrasi,,iqtisodiyot nazariyasi

MUNDARIJA:


KIRISH…………………………………………………………………………….4
I BOB IQTISODIY MUVOZANATLIKNING NAZARIY ASOSLARI
1.1. Iqtisodiy muvozanatlik tushunchasi va uning mohiyati…………………………………...6
1.2. Iqtisodiy muvozanat va uning shakllari…………………………………….....8
1.3. Iqtisodiyot muvozanatlikni aniqlash usullari……………………………14
II. BOB MILLIY IQTISODIYOTNING MUVOZANATLI RIVOJLANISHI
2.1. O’zbekiston milliy iqtisodiyotining tarkibiy tuzilishi………..17
2.2. O'zbekistonda iqtisodiyotning tarkibiy o'zgartirish, diversifikatsiyalash asosida mutanosibli rivojlantirilishi. …...………………………………………...29
2.3. 2023−2024 yillarda O‘zbekiston iqtisodiyoti taraqqiyoti……………………33
XULOSA…………………………………………………………………………37
ADABIYOTLAR RO’YXATI…………………………………………………..40
KIRISH

Kurs ishining dolzarbligi. «Iqtisodiy muvozanatlik» tushunchasining vujudga kelish va rivojlantirilishining tarixiy bosqichlarini bilib olish. Iqtisodiy muvozanatlik - bu makroiqtisodiyot darajasida jamiyat ehtiyojlariga mavjud iqtisodiy resurslar miqdorining va ijtimoiy ishlab chiqarish natijalari hajmi hamda tarkibining o'zaro mos kelishligini xarakterlaydi.

Iqtisodiy muvozanat nazariyasiga ilk fikrlar klassik siyosiy iqtisod asoschilaridan biri A. Smitning «Xalqlar boyligining tabiati va sabablari to`g`risida tadqiqot» nomli asarida berilgan bo`lib, unda iqtisodiy munosabatlarning barchasi bozor mexanizmi yordamida tartibga solinishi, talab va taklif o`rtasidagi muvozanat faqat bozor mexanizmi yoki «ko`rinmas qo`l» yordamida ta’minlanishi ta’kidlab o`tilgan. Uning mashhur «Alohida olingan har bir odam faqat o`zini o`ylagan holda, o`zining shaxsiy manfaatlari yo`lida qilgan harakatlari ko`rinmas qo`l orqali uning qiziqishi doirasiga mutlaqo kirmagan boshqa maqsadlarga yo`naltiriladi va bu harakat ongli ravishda jamiyat manfaatlariga xizmat qilgandagiga qaraganda ko`proq samara beradi» - degan fikri hozirgi kunda ham o`z dolzarbligini yo`qotmagan. Ammo, u iqtisodiy muvozanatlikni ta’minlash jarayonlariga davlat ishtirokini mutlaqo inkor etgan. Iqtisodiy muvozanat nazariyasini rivojlantirishga o`z hissasini qo`shgan namoyondalardan biri bu - J.S.Milldir. U o`z asarida «Jamiyat ortiqcha puldan o`z kuchi bilan qutula olmaydi, shu sababli yagona yo`l narxning o`sishi bo`lib, faqat shu yo`l bilan talab va taklif o`rtasidagi muvozanatlikni ta’minlash mumkin»- deb ko`rsatadi. Uning fikricha, narx o`sishini talab va taklif o`rtasidagi mutanosiblik ta’minlanmagunga qadar davom ettirish zarur. XX asr boshlaridayoq iqtisodiy muvozanatlik nazariyasi iqtisodiyot fanida uning boshqa har qanday muammolariga qaraganda ancha aniq va yaqqol bayon qilingan. Bu tushunchaning mazmunini yoritib berish uchun bir qator ilmiy urinishlarbo`lganligiga qaramasdan, faqat shveytsariyalik Nobelь mukofoti sovrindori .
Iqtisodiy muvozanat deb bir-biri bilan o‘zaro bog‘liqlikda va ta’sirda amal qiladigan iqtisodiy jarayonlar, hodisalarning ikki yoki bir necha tomonining bir- biriga teng kelgan holatiga aytiladi. Butun iqtisodiyotning muvozanati to‘g‘risida gap borganda eng avvalo, yalpi talab va yalpi taklif o‘rtasidagi tenglik e’tiborga olinadi.
1 O‘zbеkiston Rеspublikasi Prеzidеntining 2017 yil 7 fеvraldagi “O‘zbеkiston Rеspublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar stratеgiyasi to‘g‘risida”gi, PF-4947-sonli Farmoni. 1-ilova, 3.2-bandi.
Makroiqtisodiyotda iqtisodiy muvozanat o‘z ichiga xususiy va umumiy tavsifdagi bir qator muvozanatlar tizimini oladi. Xususiy muvozanat – bu ikkita o‘zaro bog‘liq bo‘lgan iqtisodiy ko‘rsatkichlar yoki iqtisodiyot tomonlarining miqdoran teng kelishi. Umumiy muvozanat jamiyat barcha ehtiyojlari va milliy ishlab chiqarish hajmining o‘zaro teng kelishini bildiradi. Umumiy iqtisodiy muvozanat bozor sharoitida, avvalo, yalpi talab va yalpi taklifning qiymat va naflilik jihatdan teng kelishida ko‘rinadi.