Ilmiy jurnal

№ 1, 2023 “PSIXOLOGIYA” ILMIY JURNAL * НАУЧНЫЙЖУРНАЛ * SCIENTIFIC JOURNAL
 
71 
Boshlang‗ich sinf o‗quvchilarida to‗laqonli ta‘lim-tarbiya faoliyatini shakllantirish uchun tegishli 
shart-sharoitlarni yaratish mazmuni nazariy bilimlar hamda ularga asoslangan ko‗nikma va malakalar-ning 
yechimiga mos keladi. Boshlang‗ich ta‘lim uchun qo‗yilgan vazifalar:
Birinchidan, to‗laqonli ta‘lim faoliyati: kichik yoshdagi o‗quvchilarning yetakchi faoliyati sifatidagi 
faoliyat ularning har tomonlama rivojlanishi uchun asos bo‗lishi mumkin.
Ikkinchidan, haqiqatan ham kuchli ko‗nikma va qobiliyatlar bolalarda ma‘lum nazariy bilimlarga ega 
bo‗lsa shakllanadi. 
O‗quv faoliyati nazariyasi doirasida P. Y. Galperin tomonidan aqliy harakatlarning bosqichma-
bosqich shakllanishi nazariyasi ishlab chiqilgan bo‗lib, u bolaning bilish jarayonini boshqarishga yordam 
beradi, to‗laqonli aqliy harakatlarning to‗g‗ri, ishonchli shakllanishini ta‘minlash uchun uni amalga 
oshirish bosqichlarini taklif qiladi. Ushbu bosqichlar: 
Zamonaviy metodistlar va o‗qituvchilar rus tili darslarida bolalarning intellektual rivojlanishi 
muammosini o‗rganadilar. Aql-idrok - bu shaxsning aqliy faoliyatini ta‘minlaydigan shaxs fazilatlari 
yig‗indisidir. O‗z navbatida, u quyidagilar bilan tavsiflanadi: 
eruditsiya: fan va san‘at sohasidagi bilimlar yig‗indisi; 
aqliy operatsiyalarni bajarish qobiliyati: tahlil, sintez, ularning hosilalari: ijodkorlik va 
mavhumlik; 
mantiqiy fikrlash qobiliyati, atrofdagi dunyoda sabab-oqibat munosabatlarini o‗rnatish 
qobiliyati; 
diqqat, xotira, kuzatish, aql, fikrlashning har xil turlari: vizual-samarali, vizual-majoziy, 
og‗zaki-mantiqiy, nutq va boshqalar. 
Rus tilini o‗qitish metodikasi ilg‗or texnologiyalardan foydalanib, o‗qituvchi va o‗quvchi o‗rtasidagi 
munosabatlarni to‗g‗ri tashkil etishni talab etadi. 
Ushbu tizimlar chambarchasligida dars maqsadiga to‗liq erishish mumkin. Intellektual tizimda rus 
tili darslarini tashkil etish natijalariga asoslar: 
1. Harakatning maqsadi bilan oldindan tanishish, ya'ni harakatni shakllantirish motivlarini 
yaratish. 
2. Ushbu harakatni qanday bajarish kerakligiga yo'naltirish, ya'ni harakat usuli haqida umumiy 
tasavvurga ega bo'lish yoki psixologlar aytganidek, harakat uchun yo'naltiruvchi asosni
yaratish. 
3. Harakatni moddiylashtirilgan shaklda, ya'ni ba'zi tashqi "tayanchlar" yordamida bajarish: 
an'anaviy belgilar, modellar, jadvallar, diagrammalar va boshqalar. 
4. Tashqi (baland) nutqda harakatni bajarish.
5. Talaffuz bilan harakatni bajarish. 
6. Har qanday tashqi va ichki ―tayanchlar‖siz harakatni aqliy shaklda bajarish.