Innovaciyalar ministirligi

5-súwret. Lyambliyalar.
Lyamblioz balshıq jerde tarqalǵan bolıp, xalıqtıń shama menen 10 % parazitlerni tabıw múmkin. Tiykarlanıp, jas balalarda kóbirek ushraydı. Adamdıń 12-barmaqlı ishekten tısqarı ot pufagida da jasawı múmkin.
Hámme adamlarda kesellikti keltirip shıǵarmaydı, qashanda kóbeyip ketsa, ishek iskerligin buzadı. Nawqas tezagidan surtpe alıp yad menen boyap tekseriw arqalı cistaların bar joq ekenligi anıqlanadı. Dáris menen sırtqı ortalıqqa shıǵıp háptelab tiri qaladı. Azıq-awqat, patas suw yamasa patas qol arqalı juǵadı. Cistalar as sińiriw jolına túskeninen keyin on eki barmaqlı ishekte vegetativ formaǵa aylanadı. Proflaktikasi gigiyena qaǵıydalarına ámel qılıw hám tekseriwlerden ótip turıw kerek.

2. 
   Adam terisinde parazitlik etiwshi qurtlar
   

Rishta — dongelek qurtlar (nematodalar) klasına tiyisli qurt. Tiykarlanıp, sút emiziwshiler terisi astında parazitlik etedi, drakunkulyoz keselligine sebep boladı. Tiri lichinkalar tuwıp kóbiyedi. Rishta tropik hám subtropik mámleketlerde tarqalǵan. Orta Aziyada geyde jabayı jırtqısh haywanlarda ushırasıp turadı.
Afrika, Aziya hám Qubla Amerikanıń subtropik mámleketlerine sayaxat qılıw qurttı juqtırıw qáwpin tuwdıradı. Geyde ol Gvineya qurti, keselliktiń ózi bolsa drakunkulyoz dep ataladı. Kesellik hayal gelmintları tárepinen kelip shıǵadı. Qurt insan denesinde bir jıldan kóbirek jasaydı hám júplasqannan keyin 3-5 ay ishinde nabıt boladı.
Rishta rawajlanıw ciklında aralıq bolǵan dushshı suwda jasawshı shayan tárizliler tarqalǵan suwlardan suw ıshıw arqalı adamǵa juǵadı. Sonnan keyin awqat as sińiriw qılıw traktında lichinkalar teńiz shayanımonlar denesinen ajralıp shıǵadı hám on eki barmaqlı ishek diywalları arqalı xojayın denesi bulshıq et toqımalarına kóship ótedi. Ol jerde olar er jetedi hám kóbiyedi. Erkekleri ólip, urǵashılar bolsa ekstremitalardıń teri astı toqımalarına kóshiwdi dawam ettiredi (6-súwret).

6-súwret. Rishtanıń rawajlanıw cikli.
Dracunculus medinensis kóbinese subtropik hám tropik ıqlımı bolǵan regionlarda ushraydı(7-súwret). 20-ásirdiń aqırında Afrika hám Aziyada adamlardı juqtırıw jaǵdayları jılına júz mińlaǵan dep shama etilgen. Biraq JSSTtıń 1986-jılda baslaǵan kampaniyası sebepli keselleniw derlik pútkilley kemeydi. 2015-jılda 4 mámlekette (Chad, Efiopiya, Mali, Sudan hám Qubla ) tek 22 jaǵday belgilengen.