Innovatsiyalar vazirligi termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish

2.2-§. Tajribani olib borish uslublari 
Dala tajribasi 5 variantdan iborat bo‘lib, barcha variantlar 4 ta qaytariq 20 ta 
paykal va 2 yarusda joylashtirildi (ilova). Tajribada o‘g‘it qo‘llanilmagan nazorat 
varianti bo‘lib, keyingi variantlarda P90K60 kg/ga fonida azotli o’g’itlarni 40 
kg/ga va biologik preparatni 200 gramm/ga me’yorida qo’llanilib tahlil qilib 
borildi. 
Tajribada soyaning “Nafis” navi ekildi. Bitta paykalning eni 4,8 metr, 
uzunligi 25 metr bo’lib, umumiy maydoni (4,8x25) 120 m
2
, shundan hisob 
maydoni 60 m
2
ni tashkil etdi. Bitta takrorlik maydoni 300 m
2
, dala tajribasining 
umumiy maydoni 1200 m
2
. Har bir paykal 8 qatordan iborat bo‘lib, shundan 
ikkitadan ikki chetki jami 4 ta qator himoya qatori, o‘rtadagi 4 ta qator hisob qatori 
hisoblandi. Dala tajribasida tizimli ravishda fenologik kuzatishlar va biometrik 
o‘lchashlar olib borildi (2.5-jadval). 
Tuproqni agrokimyoviy tahlil qilish uchun har bir variantlardan o‘rtacha 
aralash tuproq namunasi olib kelinib laboratoriyada tahlil qilindi. Azotli 
o‘g‘itlarning 30 % shonalashda, qolgan 70 % dukkaklash fazasida qo’llanildi. 
Fosforli o‘g‘itlarning 70 % shudgor bilan, 30 % esa gullash fazasida qo‘llanildi. 
Kaliyli o‘g‘itlarning 50% shudgor bilan, 50% shonalash fazasida qo‘llanildi. 

---

47 
2.4- jadval 
Tajriba o’tkazish tizimi 
№ 
Mineral 
o’g’itlar 
me’yori sof 
holda kg/ga 
Biologik 
preparat, 
gramm/ga 
Shudgor 
ostiga, 
kg/ga 
Shonalash 
davrida, 
kg/ga 
Gullash-
Dukkaklash 
davrida, kg/ga 
N 
P 
K 
P 
K 
N 
K 
P 
N 
1 
2 
90 
60 
63 
30 
30 
27 
3 
40 
90 
60 
63 
30 
12 
30 
27 
28 
4 
90 
60 
Rizovit 
63 
30 
30 
27 
5 
40 
90 
60 
Rizovit 
63 
30 
12 
30 
27 
28 
70 50 30 50 30 70 
Tadqiqot ishlari quyidagi uslubiyatlar asosida olib borildi: 
Tajribalarni o‘tkazish, fenologik kuzatuvlar, tuproq va o‘simlik namunalarini 
olish va tahlil qilish “Методы агрохимических, агрофизических и 
микробиологических исследований в полевых хлопковых раёнах”
(1963) asosida, Shuningdek tadqiqotlar va kimyoviy tahlillar “Агрохимические 
методы исследования почв, растений и удобрений” [6; 347 b], “Методика 
полевых опытов” B.A.Dospexov [5; 255-b.] qo‘llanmalari asosida o‘rganildi va 
tahlil qilindi. Tuproqdagi umumiy azot, fosfor, kaliy (SoyuzNIXI, 1963) 
I.M.Malseva va P.N.Grisenko, gumus miqdori I.V.Tyurin, nitratli azot Grandval 
Lyaju, harakatchan fosfor, B.P.Machigin, almashinuvchi kaliy miqdori 
V.P.Protasov, usullarida aniqlandi.