I(q-q). indd

1969-ji’li’ insan birinshi ma’rte Ayg’a qa’dem qoydi’. AQSH 
ta’repinen ushi’ri’lg’an kosmosli’q raketa astronavtlar menen 
birge Ayg’a qondi’.
Kosmos haqqi’nda ko’zqaraslar

---

133
Ayg’a birinshi yese qa’dem basqan astronavtlar – Armstron ha’m Oldrin 
Aydi’n’ betinde aylani’p ju’rdi. Ay jerden bir qansha kishkene bolg’ani’ 
ushi’n astronavtlar wo’zlerin Jerdegiden 6 yese jen’il sezindi. Wolar ju’da’ 
bahali’ mag’li’wmatlar menen Jerge qaytti’. Astronavtlar wo’zleri menen 
Aydi’n’ betindegi taslardan, metallardan ha’m basqa zatlardan u’lgiler 
ali’p keldi. Sonnan beri AQSHti’n’ ja’ne wonnan arti’q astronavti’ Ayg’a 
sayaxat yetip keldi.
Aydan ali’ng’an u’lgiler Ayda da Jerdegi si’yaqli’ alyuminiy, temir, 
titan, magniy ha’m basqa elementler bar yekenligin ko’rsetti. Ayda ha’r 
tu’rli qazi’lma bayli’qlar, mineral ha’m rudalar ka’ni boli’wi’ mu’mkin 
yekenligi belgili boldi’.
1. Aydi’n’ wo’lshemi, bizden uzaqli’g’i’ ha’m Jerdin’ aylani’w da’wiri 
haqqi’ndag’i’ mag’li’wmatlardi’ ayti’p berin’.
2. Ay Jerge sali’sti’rg’anda qalay qozg’ali’wi’n tu’sindirip berin’.
3. Aydi’n’ Jerden ko’riniw hallari’n, fazalari’n analiz yetip berin’.
4. Aydi’n’ ta’biyati’ni’n’ Jerdin’ ta’biyati’nan qanday parqi’ bar?
5. Aydi’n’ ta’biyati’n u’yreniw boyi’nsha qanday jumi’slar a’melge asi’ri’lg’an?
42-§. WAQI’TTI’ WO’LSHEW. KALENDARLAR 
Waqi’tti’ wo’lshew
Waqi’tti’ wo’lshew ushi’n da’wirlik processlerden paydalani’ladi’. 
Waqi’tti’n’ etaloni’n ani’qlawg’a bolg’an za’ru’rlik, woni’n’ birligin ani’qlaw 
za’ru’rligin keltirip shi’g’aradi’. Ju’rektin’ uri’wi’, mexanikali’q terbelis 
yamasa Quyashti’n’ shi’g’i’wi’ yamasa bati’wi’ si’yqli’ ta’kirarlani’wshi’ 
processlerdi waqi’tti’ wo’lshew ushi’n etalon si’pati’nda qabi’l yetiw 
mu’mkin. Biraq baqlawlar wolardi’n’ wo’zgeretug’i’nli’g’i’n ko’rsetedi.