I(q-q). indd

2. Atom ha’m molekula toqtawsi’z ha’m ta’rtipsiz qozg’aladi’.
3. Atom ha’m molekula wo’z ara ta’sir yetisedi.
Bul faktorlar gaz, suyi’q ha’m qatti’ hali’ndag’i’ zatlarda ju’z beretug’i’n 
diffuziya qubi’li’si’nda ani’q ko’rinedi.
1. Wo’jirenin’ bir mushi’na a’tir suwi’ sebilse, wo’jirenin’ basqa 
mushi’na jetip keledi. Bul iyis, yag’ni’y a’tir molekulalardan quralg’an. 
A’tir molekulalari’ wo’jire boylap toqtawsi’z ha’m ta’rtipsiz ha’rekette 
boli’p tarqaladi’.
A’tir iyisi bizge jetip kelgenge shekem belgili bir waqi’t wo’tedi. Bul 
na’rsege sebep – a’tir molekulalari’ wo’zinin’ joli’nda hawadag’i sansi’z 
molekulalar menen soqli’g’i’sadi’, yag’ni’y wo’z ara ta’sir yetisedi.
2. Stakandag’i suwdi’n’ u’stine bir shay qasi’q su’t quysaq, suw menen 
su’t tez aralasi’p ketpeydi (1-a, su’wret). Wolardi’n’ aralasi’wi’ ushi’n 
belgili bir waqi’t ketedi (1-b, su’wret).
Suw ha’m suyi’qli’qti’n’ wo’z ara aralasi’wi’ wolardi’n’ bo’lekshelerden 
quralg’anli’g’i’n ha’m bul bo’lekshelerdin’ toqtawsi’z ha’m ta’rtipsiz 
qozg’ali’sta yekenligin ko’rsetedi. Toli’q aralasi’wi’na bir qansha waqi’tti’n’ 
Molekulyar fi zika ha’m termodinamika tiykarlari’

---

5
ketiwi bo’lekshelerdin’ wo’z ara ta’sir 
yetisiwin ko’rsetedi.
3.Alti’n ha’m qorg’asi’n metal-
lari’ni’n’ betleri si’ypaq qi’li’ni’p, u’sti-
u’stine jaylasti’ri’lg’an (2-a, su’wret). 
Metallar arnawli’ qi’sqi’sh ja’rdeminde 
qi’si’p qoyi’lg’an. Bir ji’ldan keyin 
metallar qi’sqi’shtan ali’ng’an. Bun-
da metallardi’n bir-birine bekkem 
jabi’si’p qalg’anlig’i, alti’n atom-
lari’ qorg’asi’nni’n ishine, qorg’asi’n 
atomlari’ bolsa alti’nni’n ishine kirip 
barg’anli’g’i’ belgili bolg’an (2-b, 
su’wret).
Alti’n ha’m qorg’asi’nni’n’ ara-
lasi’wi’ wolardi’n bo’lekshelerden 
quralg’anli’g’i’n, bul bo’lekshelerdin’ 
ta’rtipsiz qozg’ali’wi’n, a’ste aralasi’w 
bolsa metallardag’i’ bo’lekshelerdin’ 
wo’z ara ku’shlirek ta’sir yetisiwin 
ko’rsetedi.