I(q-q). indd

ko’beyiwine jumsaladi’ (grafi ktin’ B–C bo’limi). Demek:
Amorf deneler ani’q yeriw temperaturasi’na iye yemes. Ji’lli’li’q 
berilgende amorf deneler aldi’n a’ste-aqi’ri’n jumsaydi’, son’ 
suyi’qlasi’p baslaydi’.
Suyi’q halg’a aylang’an amorf dene suwi’ti’lg’andag’i’ qati’wi’ yeriw 
procesine teris boladi’. Kristall denedegi si’yaqli’ amorf denenin’ yeriw 
procesindegi temperaturani’n’ ji’lli’li’q mug’dari’na baylani’sli’ grafi gi 
qati’w procesindegi grafi k penen u’sti-u’stine tu’sedi.
Yeriw procesin u’yreniw ta’biyatta (mi’sali’, Jer betinde qar ha’m 
muzdi’n’ yeriwi), ilim ha’m texnikada (mi’sali’, taza metallar, h.t.b) belgili 
bir a’hmiyetke iye.
1. Zatti’n sali’sti’rmali’ yeriw ji’lli’lig’i’ dep nege ayti’ladi’? Woni’n’ wo’lshew 
birliklerin ayti’n’.
2. Zatti’n sali’sti’rmali’ yeriw ji’lli’li’g’i’ni’n’ formulasi’ qalay ko’rsetiledi? 
Woni’n’ wo’lshew birliklerin ayti’n’.
3. Amorf denelerdin’ yeriw ha’m qati’w procesin tu’sindirip berin’.
4. Amorf denelerdin’ yeriw ha’m qati’w procesi kristall denelerdin’ yeriw ha’m 
qati’wi’nan qanday ayi’rmashi’li’g’i’ bar?
1. Yeriw temperaturasi’nda turg’an 1 kg muzdi’ suwg’a aylandi’ri’w ushi’n 
wog’an qansha ji’lli’li’q mug’dari’n beriw kerek? (Usi’ ha’m keyingi 
ma’selelerdi sheshiwde 9-kestedegi mag’li’wmatlardan paydalani’n’.)
2. Yeriw temperaturasi’nda turg’an m massali’ qalayi’ni’ toli’q yeritiwge 10 
kDj ji’lli’li’q mug’dari’ jumsaladi’. Yeritilgen qalayi’ni’n’ massasi’n tabi’n’.
3. Muzlatqi’shqa qoyi’lg’an 0°C dag’i’ 0,5 l suw birotala muzlag’ang’a shekem 
wonnan qansha ji’lli’li’q aji’rali’p shi’g’adi’?
4. Yeriw temperaturasi’nda turg’an 5 kg deneni birotala yeritkenge shekem 420 
kDj ji’lli’li’q mug’dari’ jumsaladi’. Bul dene qaysi’ zattan tayalang’an?
V bap. Zatti’n’ agregat hali’ni’n’ wo’zgeriwi

---

70