Iqtisodiyot” kafedirasi “iqtisodiyot nazariyasi” fanidan kurs ishi mavzu

mlrd.so`m

2017-yil	2018-yil	yanvar-dekabr 2019-yil
302 536,8	406 648,5	511 838,1
119,4	127,5	119,2
14,4	14,3	15,2
148 816,0	235 340,7	331 006,6
59 690,4	83 512,6	111 494,3
154 369,4	195 095,6	224 288,8
72 155,2	124 231,3	189 924,3
34 698,0	51 129,3	68 854,4
105 229,9	133 195,2	164 184,2
118 811,0	150 889,8	190 356,0
26 566,1	33 429,9	42 177,8
12 553,7	13 990,7	17 901,7
14 012,4	19 439,2	24 276,1
-1 458,7	-5 448,5	-6 374,4

Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar

Yalpi ichki mahsulot^1)

YaIM deflyatori indeksi

Inflatsiya darajasi (o'sish sur'ati) o'tgan yilning dekabr oyiga nisbatan, %

Sanoat mahsuloti

Iste'mol tovarlari

Qishloq, o'rmon va baliq xo'jaligi ^2)

Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar

Qurilish ishlari

Chakana savdo tovar aylanmasi

Xizmatlar, jami ^3)

Tashqi savdo aylanmasi, (mln. AQSh. dollor)

Eksport

Import

Savdo

5.Davlat byudjetining nazorati
Hozirgi kunda bizning mamlakatda moliyaviy nazorat, mustaqil audit, buxgalteriya hisobi va iqtisodiy tahlil maxsus iqtisodiy fanning alohida segmentlari hisoblanadi. Bularning har biri o’z predmeti, izlanish usullari va amaliy qo’llanish jabhalariga ega. Shu bilan birga ularning bog’liqlik jihatlari va oldidagi maqsadning umumiy jabhalari mavjud, ya’ni to’g’ri boshqaruv qarorlari qabul qilish uchun aniq ma’lumotlar berish va iqtisodiy samaradorlikni oshirish yo’llarni aniqlash shular jumlasidandir.
Nazorat - bu keng tushuncha bo’lib maxsus kuzatish tizimidan iborat boshqaruv funksiyalarining biridir. Uning asosiy maqsadi malumotni taqqoslash, o’zgarishlarni aniqlash va baholashdan iborat.
Nazorat sub’ektlari – nazorat funksiyalarini bajaruvchi maxsus tashkilotlardir.
Nazorat ob’ektlari – moliyaviy-xo’jalik-tijorat tashkilotlari, birlashmalaridir.
Nazoratning uch turi mavjud: dastlabki nazorat, joriy nazorat va keyingi nazorat.
Dastlabki nazorat – bunda reja, dastur va smetalarning tuzilishi nazoratdan o’tkaziladi.
Joriy nazorat – maxsus organlar tomonidan tezkor amalga oshirib turiladi. Masalan buxgalteriya hisobining asosiy funksiyalaridan biri nazorat bo’lib, ko’p jihatdan buxgalteriya hisobi tuzilmasini to’g’ri tashkil qilinishiga bog’liq.
Keyingi nazorat – bu o’tgan davrdagi faoliyatni tekshirishdir. Masalan, xo’jalik faoliyatini kompleks taftish
yoki moliyaviy audit.
Moliyaning qiymat xarakteriga ega bo’lishi moliyaviy nazoratni taqazo etadi. Bu moliyaning nazorat funksiyasidan kelib chiqadi va doimiy davlat boshqaruvini talab qiladi. Moliyaviy nazorat davlat boshqaruvining maxsus tizimidir. Uning usullari, ko’rinishlari va o’tkazish tartibi doimo takomillashib boradi.
Moliyaviy nazorat – bu davlat tomonidan tashkil etilgan kuzatish tizimi bo’lib unga davlat, mustaqil va jamoa tuzilmalari kiradi. Ular davlat xokimiyati organlari, korxona va tashkilotlar faoliyati samaradorligini, saloxiyati zaxiralarini, davlat budjeti xarajatlarini, qonun va me’yoriy xujjatlarga rioya etilishini nazorat qilishadi.
Moliyaviy nazorat tizimiga: Davlat nazorati, idoraviy nazorat va mustaqil audit kiradi.
Davlat nazorati - tuzilmasi bir muncha murakkab bo’lib, Davlat nazoratining sub’ektlari moliyaviy nazorat o’tkazish huquqiga ega Hisob palatasi, Moliya vazirligi, Davlat soliq qo’mitasi, Markaziy bank va boshqalar kiradi. Nazorat ob’ektlari bo’lib mulk shaklidan qat’iy nazar barcha korxona va tashkilotlar hisoblanadi.
Idoraviy nazorat – barcha vazirlik va qo’mitalar boshqaruv tuzilmasiga kiruvchi nazorat va taftish bo’limlari yoki ichki audit boshqarmalari hisoblanadi. Bu nazorat bo’g’inining ob’ektlariga barcha davlat korxona va tashkilotlari yoki 50 foizdan ortiq aksiyalari davlatga tegishshli aksiyadorlik jamiyatlari kiradi.
Mustaqil audit – mustaqil auditorlik firmalari va nodavlat sektori korxonalari hisoblanadi.
Moliyaviy nazoratni turlari, ko’rinishlari, shakllari va o’tkazish usullariga ko’ra quyidagicha sinflashtirish mumkin.