Iqtisodiyot” kafedrasi biznes rejalashtirish fanidan

U + Z + P + D = ()' + Q+B+K,
bunda: U - uzoq m uddatli aktivlar; Z - tovar-m oddiy zahiralar (m o d d iy ayianm a m ablag'lar); P - pul m ablag'lari va q im m atli qog'ozlar; D - d eb ito rlik qarzlari; O' - o'z m ablag'larining m anbalari; Q — uzoq m uddatli qarzlar v a kreditlar; В - banklarning va boshqa tash k ilotlarn in g qisq a m uddatli kreditlari v a qarzlari; К - kreditorlik qarzlari. Ushbu modeldagi Z+P+D belgilari joriy aktivlarni, Q + B + K belgilari majburiyatlarni bildiradi.
Buxgalteriya balansi-netto modelidan ko‘rinib turibdiki, aktivlar (xo‘jalik m ablagiari) ikki manba hisobiga, ya’ni o'z va qarz m ablagiari hisobiga tashkil bo‘ladi. Qarz m ablagiari o‘z navbatida ikkiga bolinadi:

1) uzoq muddatli majburiyatlar;
2) qisqa muddatli majburiyatlar.
Uzoq muddatli majburiyatlar asosiy vositalarni tashkil etish manbalaridan biri bo‘lib hisoblanadi. Qisqa muddatli majburiyatlar joriy aktivlarni tashkil qilish manbalaridan biridir. Demak, joriy aktivlar ikki manba hisobiga tashkil boladi. Buni yuqorida keltirilgan buxgalteriya balansi-netto modelidan foydalanib, aniqlash mumkin:
Z + P + D = ( 0 ‘ + Q -U ) + B+K.
Bu formuladan xo‘jalikning joriy aktivlari ikki manba hisobiga, ya’ni o‘z joriy aktivlari manbalari ( 0 ‘+ 0 - U ) bilan qisqa muddatli qarz mablagiari (B + K ) hisobiga tashkil boiishligi ko‘rinib turibdi. Moliyaviy barqarorlik mezoniga ko‘ra moddiy aylanma mablagiari hajmi o‘z aylanma m ablagiari manbalari bilan to'la qoplansa, korxona moliyaviy barqaror boiib, u qisqa muddatli qarzlarini toiash imkoniyatiga ega boladi, ya’ni to lo v qobiliyatiga ega b o ig an korxona hisoblanadi. Boshqacha aytganda, korxonada moliyaviy barqarorlik mavjud ekanligini yoki unda uning mustahkam ekanligini ko‘rsatadi. Moddiy aylanma m ablagiari hajmi korxonaning o‘z aylanma m ablagiarini tashkil qilish manbalari bilan tola qoplansa yoki oshsa, korxona moliyaviy barqaror xo‘jalik bolib hisoblanadi, ya’ni u qisqa muddatli majburiyatlarni uzish imkoniyatiga ega boladi. Bunday korxona tolov qobiliyatiga ega boigan korxona deyiladi. Bu holatni quyidagicha ifodalash mumkin: