Iqtisodiyot kafedrasi iqtisodiy ta’limotlar tarixi

Миллий даромад (Й)	0	100	200	300
400
Истеъмол (C)	50	100	150	200	250
Жамғарма (С)	-50	0	50	100	15

Ушбу вазиятни график куринишида акс эттириш мумкин. 7-расмдаги тўғри чизиқ (C+И=Й) самарали талаб ва миллий даромад тенг бўлган вазиятни кўрсатади (барча даромад сарфланади). C+И чизиғи самарали талаб динамикасини курсатади. Мувозанат Е₁ нуқтада юзага келади. Бу нуқта Й₁ миллий даромад даражасига мос келади. Тула иш билан бандликни таъминловчи миллий даромад миқдори эса Й₂га тенг. Иқтисодиёт ўзининг ишлаб чиқариш имкониятлари чегарасига эришиши учун C+И эгри чизиғи Е₂ нуқта даражасига кўтарилиши керак.

Бу вазиятни жамғарма – инвестициялар графигидан (8-расм) кўриш мумкин. Миллий даромаддан автоном бўлган инвестициялар эгри чизиғи ва миллий даромад даражаси билан аниқланувчи жамғармалар эгри чизиғи Е₁ нуқтасида кесишади. Ижтимоий маҳсулотнинг кейинчалик яна кўпайиши жамғарманинг ўсишига олиб келади. Бундан ташқари Ж.М.Кейнснинг асосий психологик қонунига мувофиқ, даромадларнинг ўсиб бориши билан жамғармага бўлган мойиллик ошиб боради, яъни миллий даромаднинг жамғариладиган қисми кўпаяди. Инвестициялар эса ишлаб чиқариш даражасига боғлиқ эмас. Шунинг учун, иқтисодиёт Е₂ нуқта билан характерланадиган вазиятга тушуб қолса, унда жамғарма билан инвестициялар ўртасида бўладиган узилиш шунга олиб келадики барча маҳсулотлар реализация қилинмай қолиши мумкин. Бу ишлаб чиқарувчиларни ишлаб чиқариш даражасини пасайтиришга мажбур қилади.