“Iqtisodiyot va menejment” fakulteti «Buxgalteriya hisobi va audit» kafedrasi

1.3 Suv xo„jalik korxonalarida asosiy vositalar hisobi va ularning 
harakatini hujjatlashtirish 
Buxgalteriya hisobida asosiy vositalarning boshlang‗ich (tiklash) qiymatidagi 
hisobi aktiv 01 «Asosiy vositalar» schyotida olib boriladi. Bu schyot quyidagi 
subschyotlarga bo‗linadi: 
010 «Imoratlar»; 
011 «Inshoatlar»; 
012 «Uzatish moslamalari»; 
013 «Mashina va asbob - uskunalar»; 
014 «Ishchi kiyimlar, ko‗rpa to‗shaklar, kiyim kechaklar va poyafzallar»; 

---

015 «Transport vositalari»; 
016 «Asboblar, ishlab chiqarish (ashyolar bilan birga) va xo‗jalik inventarlari»; 
019 «Boshqa asosiy vositalar». 
Asosiy vositalar harakatininig sintetik hisobi 9 – memorial-order – «Asosiy 
vositalarning hisobdan chiqarilishi va joydan joyga ko‗chirilishi bo‗yicha 
jamg‗arma vedomost», 438 – shaklda yuritiladi.
1.3.1-jadval 
Asosiy vositalarning kirimi to‟g‟risida xo‟jalik muomalalari
10
 
№ Muomalalar mazmuni 
Dt 
Kt 
Asos bo„luvchi xujjat 
Oldi-sotdi shartnomasi bo„yicha ob‟ektni sotib olish 
1. 
Asosiy vositalar sotib 
olinganda: 
a) sotib olingan asosiy 
vositalarning qiymatiga
072 
15, 16 va 17-
schyotlarning 
tegishli 
subschyotlari 
Yukxati, bajarilgan ishlarni 
qabul qilish topshirish 
dalolatnomalari, va boshqalar. 
b) Asosiy vositani dastlabki 
qiymati bo‗yicha kirim 
qilinishi 
01-schyotning 
tegishli 
subschyotlari 
072 
AV-1 shakldagi byudjet 
tashkilotlarida asosiy 
vositalarni qabul qilish-
topshirish to‗g‗risida 
dalolatnoma 
Kapital qo„yilmalar tugaganidan so„ng tiklangan ob‟ektni qabul qilish-topshirish 
2. 
Tashkilotning o‗zi 
tomonidan, shuningdek, 
pudrat shartnomasiga asosan 
bino-inshoatlarni qurilish 
ishlari amalga oshirilganda 
(haqiqiy xarajatlar 
summasiga) 
071 
02, 15, 16, 17 - 
va boshqa 
schyotlarning 
tegishli 
subschyotlari 
Yukxati, bajarilgan ishlarni 
qabul qilish topshirish 
dalolatnomalari, va boshqalar. 
3. 
Tashkilotning o‗zi 
tomonidan, shuningdek, 
pudrat shartnomasiga asosan 
qurilgan asosiy vosita 
ob‘ektlarini kirim qilinishi 
01-schyotning 
tegishli 
subschyotlari 
071 
AV-3-son shakldagi 
qo‗shimcha qurilgan, 
qo‗shimcha asbob-uskunalar 
bilan jihozlangan, 
rekonstruksiya yoki 
modernizatsiya qilingan 
asosiy vositalarni qabul qilish-
topshirish bo‗yicha 
dalolatnoma 
10
― Byudjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi to‘g‘risida ―gi yo‘riqnoma asosida muallif tayyorladi 

---

Asosiy vositalarni balansdan chiqarish hisobi. O‗zbekiston Respublikasining 
«Buxgalteriya hisobi to‗g‗risida» gi qonuni; O‗zbekiston Respublikasi Moliya 
vazirligining 2001 yil 28 fevraldagi 26 – sonli buyrug‗i bilan tasdiqlangan «Asosiy 
vositalarni balansdan chiqarish tartibi to‗g‗risida Nizomi» ga muvofiq yagona 
metodologiya asosida olib boriladi. Asosiy vositalar balansdan:
 tugatish;
 sotish;
 bepul (tekinga) berish;
 ulush sifatida ustav sarmoyasiga berish;
 moliyaviy lizing shartnomasi bo‗yicha berish;
 kamomad yoki yo‗qotishlar natidasida hisobdan chiqariladi
11
. 
Byudjet korxonasi o‗zidan yuqori turuvchi korxonaning roziligi bilan 
hisobdan chiqarish huquqiga egadir. Shu sabali asosiy vositalarni hisobdan 
chiqarish bo‗yicha komissiya tomonidan tuzilgan dalolatnomalar asosiy vositalar 
balansida hisobda turgan byudjet korxonaining rahbari tomonidan, byudjet 
korxonaining tarkibiy bo‗linmalari qonunga muvofiq tegishli yuqori korxonalar 
bilan kelishilgandan so‗ng tasdiqlanadi. Dalolatnomalar tasdiqlanmaguncha asosiy 
vositalarni 
qismlarga 
ajratish 
man 
etiladi. 
Dalolatnomalarda 
hisobdan 
chiqarilayotgan asosiy vositalarni tavsiflaydigan quyidagi ma‘lumotlar ko‗rsatiladi: 
asosiy vositalarni tayyorlash yoki barpo etish yili, uning muassasana kelib tushish 
sanasi, foydalanishga topshirish sanasi, asosiy vositaning dastlabki qiymati (qayta 
baholanganlari uchun – tiklash qiymati), buxgalteriya hisobi ma‘lumotlari bo‗yicha 
foydalanishning butun muddati uchun hisoblab yozilgan eskirish summasi, 
o‗tkazilgan kapital ta‘mirlashlar soni. Asosiy vositaning chiqib ketish sabablari, 
uning detallari, materiallari, rangli va qimmatbaho metallarning holati ham batafsil 
yoritiladi.
11
O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 2001 yil 28 fevraldagi 26 – sonli buyrug‗i bilan tasdiqlangan 
«Asosiy vositalarni balansdan chiqarish tartibi to‗g‗risida Nizomi» 

---