SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
ǀ ISSUE 4
ǀ 2022
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016)
Passport:
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 1038
IROQ RESPUBLIKASI DAVLAT XAVFSIZLIGI MUAMMOLARINING
GENEZISI VA ULARNING YECHIMLARI
Oybek Qosim o‘g‘li G‘aybullayev
Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti Xalqaro munosabatlar
va jahon siyosati
yo’nalishi 2-kurs magistaranti
oybek1701@mail.ru
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada bugungi kunda Iroq Respublikasidagi davlat xavfsizligiga tahdid
solib turgan muammolarning kelib chiqish sabablari tahlil qilingan. Iroqdagi davlat
boshqaruv
sohasidagi, iqtisodiyot va ijtimoiy hayotdagi muammolarning yechimlari
borasida xulosa va takliflar ilgari surilgan.
Kalit so’zlar: ommaviy qirg’in qurollari, Iroq – Eron urushi, Iroq – Quvayt urushi,
ISHID, federatsiya, kurd, shia, sunniy, mintaqaviy hukumat, Yaqin Sharq, Yangi Yaqin
Sharq konsepsiyasi.
KIRISH
Iroq Respublikasi Yaqin Sharq mintaqasida joylashgan
neft bozoridagi global
o’yinchilrdan bir bo’lgan davlatdir. Tasdiqlangan neft zaxiralari 153 mlrd barrelni
tashkil etadi. Dunyo neft zahiralarining 9% qismi shu davlatda joylashgan.
Iroq qora
oltin zahiralari bo’yicha dunyoda Venesuela, SAP, Kanada va Erondan keying 5-o’rinda
turadi. 2016-yilgi holatga ko’ra bir kunda 4 mln 465 ming barrel neft qazib oladi.
Iroqning gaz zahiralari miqdori esa 3,7 trillion kub metrni tashkil qiladi
1
. Aytib o’tilgan
bu fikrlarning mantiqiy
davomi sifatida biz boy, rivojlangan,
barqaror iqtisodiy
taraqqiyot yo’liga tushib olgan davlat haqida so’z yuritish o’rniga etnik jihatdan uchta
katta va bir qancha mayda guruhlarga bo’lingan, diniy jihatdan kuchli bo’linish
xususiyatiga ega bo’lgan, global va mintaqaviy kuch markazlarining manfaatlari
to’qnashgan, hududlari muxtoriyat (o’rni kelganda mustaqil bo’lishga intiluvchi) uchun
kurash
olib borayotgan, terrorchi va ekstremistik guruhlarning faoliyati natijasida bir
qator
muammolar girdobida qolgan, davlat boshqaruvi zaif holatdan endi-endi
tiklanayotgan, ushbu tiklanish jarayonida jahon hamjamiyati yordamiga ko’z tikib tugan
davlat haqida gapirmoqchmiz.
Ko’p o’rinlarda Iroq davlatidagi bugungi vaziyatning shakllanishiga sabab bo’lgan
omillar so’ngi 10 yillikdagi voqealar bilan izohlanadi. Ha, bu inkor qilib bo’las haqiqat.
1
Кузнецов. А. Состояние нефтегазового сектора Ирака и российско-иракское сотрудничество сфере. Геоэкономика
энергетики. УДК 339. 4/2018. – C.176.