Ислом динининг асослари ва асосий манбалари ислом динининг асослари


Download 167.64 Kb.
bet16/25
Sana23.04.2023
Hajmi167.64 Kb.
#1387063
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   25
Bog'liq
ДУОЛАР

Курбонликнинг таърифи
Фукахолар курбонликни бир-бирига якин булган бир неча хил таърифлар билан таништирганлар. Жумладан:
1. “Махсус жониворни махсус вактда суймок, у вакт эса азхо кунидир” (“ал-ъиноя шарху-л-хидоя”: 9/505).
2. “(курбонлик) шаръан: махсус хайвонни махсус вактда курбат нияти билан суймокдир” (Хаскафий: “ад-дурр ал-мухтор”).
Курбонликнинг хукми
Ханафий мазхабига кура моли нисобга етган, муким (яъни сафарда булмаган), мусулмон одам учун курбонлик килиш вожиб хисобланади. Курбонликнинг вожиблигига Куръони каримдан юкорида зикр килинган Кавсар сурасининг 2-ояти далил булади. Хадиси шарифлардан эса Абу Хурайра разияллоху анхудан ривоят килинган куйидаги хадис далилдир. “Кимки, имкони булатуриб курбонлик килмаса, бас, бизнинг намозгохимизга якинлашмасин” (Имом Ахмад, Ибн Можа ва Хоким ривоятлари ).
Кандай хайвонлар курбонлик килинади?
Курбонлик учун чорва хайвонлари суйилади. Улар: туя, сигир ва куйдир. Бунда уларнинг эркак ва ургочи жинслари тушунилади. Куй деганда эчкилар хам назарда тутилади. Демак, туя, сигир, куй ва эчкилар курбонликка ярокли хайвонлар хисобланади.
Курбонлик килинадиган хайвоннинг шартлари
Курбонлик килинадиган жонлик маълум шартларга жавоб бериши керак. Акс холда курбонлик дуруст булмайди. Куйида ана шулар хакида кискача тухталиб утамиз.
1. Жонликнинг ёши
Курбонлик учун суйиладиган жонивор курбонлик ёшига етган булиши шарт. Жобир разияллоху анхудан ривоят килинган хадисда Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам шундай дедилар: «Факат мусиннани суйинглар. Илло, агар бу иш сизларга кийин келса, куйдан жазаъ булганини суйсангиз хам булаверади» (Муслим ривоятлари). «Мусинна» деб туя, мол, куй ва эчкилардан «саний» ёшига тулганларига айтилади. «Саний» умрининг иккинчи боскичига утган – урта ёшли дегани булиб, у «жазаъ» ёшидан кейинги боскичдир.
Тилшунос олимларнинг таъкидлашларича, буталок беш ёшга тулиб, олтига кетганда “санийя” деб аталувчи олд тишлари тукилар экан. Ана шунда “саний” булар экан. Юкоридаги хадисга биноан, туя, сигир ва эчкидан факат «саний» ва ундан юкори ёшда булганларигина курбонликка ярокли хисобланади. Куйдан эса «жазаъ» ва ундан юкориси курбонликка утади. Демак, туянинг «саний»си деб тугилганига беш йил тулгани айтилади. Сигир ва буканинг «саний»си эса тугилганига икки йил тулгани булади. Куй ва эчки эса бир йилда «саний» булади. Куйдан «жазаъ» булгани тугилганига олти ой тулиб, еттинчи ой кетганидир.
2. Жонлик курбонликнинг дуруст булишига монеълик килувчи айблардан саломат булиши керак
Модомики, курбонлик Аллох таолога якинлик хосил килиш максадида амалга ошириладиган иш деб эътибор килинар экан, бу иш учун энг яхши, энг сара, семиз, соглом ва айбу нуксонлардан холи булган жониворни танлаб олиш максадга мувофикдир. Шунингдек, курбонлик учун суйиладиган жонивор албатта халолу покиза молдан булиши керак. Зеро, Аллох таоло хуш ва покизадир, факат хуш ва покиза нарсаларнигина кабул килгай.
Баро ибн Озиб разияллоху анхудан ривоят килинган хадисда Набий соллаллоху алайхи васаллам шундай дедилар: «Турт хил жонивор курбонликка ярамайди: 1. Шапкурлиги билиниб турган даражадаги шапкур жонивор. 2. Касаллиги билиниб турадиган даражадаги касал жонивор. 3. Оксоклиги билиниб турадиган даражадаги оксок жонивор. 4. Оёкда туролмайдиган даражадаги бехол-мадорсиз жонивор» (Сунан сохиблари ривоят килишган). Ушбу хадис курбонликка путур етказувчи айб-нуксонларни билишда асос кабидир. Юкоридаги хадисга биноан ва киёсан уламолар куйидаги сифатга эга булган жониворларнинг курбонликка ярамаслигини айтадилар.
1. Шапкур жонивор.
2. Кузи кур жонивор.
3. Оксоклиги билиниб турадиган даражада оксок жонивор.
4. Бир оёги кесилган жонивор.
5. Касаллиги куриниб турган касал жонивор. Кутир булган ёки баданига яра тошган жонивор хам шу жумладандир. Чунки, бундай касалликлар жониворнинг хилкатига таъсир килади, семиришига йул куймайди.
6. Оёкда туролмайдиган даражада килтомок булиб колган, мажолсиз жонивор.
7. Кулогининг хаммаси ёки бир кисми кесилган жонивор.
8. Кулоги тешилган ёки кулок супраси уртасидан кесилиб, ёрик пайдо килинган жонивор.
9. Белги учун кулоги тешиб куйилган жонивор.
10. Шохи кесиб ёки сугуриб олинган жонивор. Аммо узи шохсиз тугилган булса, курбонликка ярайди.
11. Бурни кесиб олинган жонивор.
12. Думи кесиб ташланган жонивор. Аммо узи думсиз яратилган булса, уни курбонлик килиш жоиз, гарчи айрим уламолар буни ножоиз санаган булсалар хам.
13. Думбаси кесиб олинган жонивор.
Хулоса килиб айтадиган булсак, курбонликка суйиладиган жонивор узига озор етказадиган, семириб ёг бойлашига монеълик киладиган ва бахосини туширадиган барча айб-нуксон ва касалликлардан холи булиши керак. Салафи солихлардан накл килинганки, улар курбонликка суйиладиган жониворнинг хар кандай каттаю-кичик айблардан холи булганини танлар эдилар. Агар жониворда биронта арзимас айб топилса хам, уни курбонлик килишни карих курардилар.
3. Курбонлик вакти
Курбонлик суйишнинг биринчи вакти хайит намози билан хутба укилгандан сунг бошланади ва хайитнинг учинчи куни куёш ботганда тугайди. Бошкачарок ибора билан айтилса, курбонлик уч кун давомида суйилади: курбон хайити куни ва унинг кейинидан келувчи ташрик кунларининг илк икки кунида. Бирок энг афзали курбонликнинг хайит намози укиб булиниши билан амалга оширилишидир.
Хайит намозидан аввал ёки курбонликнинг охирги вактидан кейин суйилган жонлик шаръий курбонликка утмайди. Бунга юкорида айтиб утилган мана бу хадис далолат килади.
Баро разияллоху анхудан ривоят килинади: Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам курбонлик куни хайит намозидан сунг бизларга ваъз кила туриб шундай дедилар: «Бугунги кунимизда биринчи булиб киладиган амалимиз(хайит) намозни укишимиз, сунгра (уйга) кайтиб жонлик суйишимиздир. Кимки шундай килса, унинг иши суннатга мувофик келибди. Кимки намоздан аввал суйган булса, у бор-йуги оиласига такдим килган гуштдир, холос. Бу куннинг маросимидан (яъни курбонликдан) эмас».
Имом Абу Ханифа (рахматуллохи алайх)нинг фикрларига кура курбонлик вакти хайит намози укилмайдиган чекка ва кишлок жойлар ахолиси учун куёш чиккандан кейин киради. (Яъни, улар бомдоддан сунг бир муддат утиб, куёш чиккандан кейин суяверсалар булади). Аммо, хайит намози укиладиган шахар жойларда эса хайит намози ва хутбаси укилгандан кейингина курбонлик вакти киради. Унгача суйилган жонлик курбонликка утмайди.

Download 167.64 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   25




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling