Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti foydali qazilma konlarini qidirish
Download 4.44 Mb. Pdf ko'rish
|
Foydali qazilma konlarini qidirish va razvedka qilish asoslari (2)
|
Amaliy ishni bajarish tartibi
Bu ish ham avvalgi bajarilgan ishlarning uzviy davomi hisoblanadi. Topshiriq qidiruv chiziqlari joylashtirilgan sxematik xaritada amalga oshiriladi. Dastlab, berilgan variant va tanlangan masshtab asosida texnik vositalarning ko„rsatkichlari o„rganiladi. So„ng qidiruv chiziqlarida texnik vositalar birin-ketin tushuriladi. Bunda bir qidiruv chizig„i yani profilda ikkita o„xshash texnik vosita bo„lishi mumkin emas. Masalan bir qiduruv chizig„ida ikkita kanava yoki ikkita shurf va h.k. 18-variant misolida ishni davom ettiramiz. Bizda rim raqamlarida belgilangan sxematik xaritaga tushirilgan uchta qidiruv chiziqlari (3.2-rasm) va to„qqizta texnik vositalar uchta ariq (keyinchalik kanava deyiladi), uchta shurf, uchta burg„lash quduqlarining ko„rsatkichlari (1.1, 1.2, 1.3 - jadvallar) mavjud. Ushbu ma‟lumotlardan foydalanib, mustaqil ravishda kanavalar qidiruv chiziqlariga joylashtiriladi. Buning uchun kanavalarning uzunliklarini tanlangan masshtabga keltirib olinadi. Masalan kanava №1 ning uzunligi 185 m. masshtab 1:2000 qilib tanlanganda 1 sm.da 20 m. to„g„ri keladi. Shunga ko„ra 185 m. 9 sm. 2,5 mm.ga teng bo„ladi. Xuddi shu uzunlikni sxematik xaritadagi (istalgan qidiruv chiziqlariga) I-I qidiruv chizig„ining shimoli-sharqiy tomonidan bir taxminiy nuqta belgilab, chizg„ich yordamida tushuriladi. Qolgan kanavalar ham shu tartibda qolgan qidiruv chiziqlariga joylashtiriladi. Bu jarayonda kanava №1 I-I qidiruv chiziqlariga qaysi tomondan tushurilgan bo„lsa, qolgan ikkita kanava ham o„sha tomondan tushurilishi shart. Aks holda ish yakunida ba‟zi xato va kamchiliklar kelib chiqishi mumkin. Bundan tashqari kanavalarni qidiruv chiziqlarining o„rtasidan joylashtirish ham tavsiya qilinmaydi. Xuddi shu tartibda I-I qidiruv chizig„iga qolgan texnik vositalar shurf va burg„ulash qudug„i joylashtiriladi. Bunda qidiruv chiziqlariga ularni qanday joylashtirishning ahamiyati yo„q. Sababi, bu ikkala texnik vosita ham tik o„tiladigan texnik vositalar qatoriga kiradi. So„ng navbati bilan qolgan qidiruv chiziqlariga hali o„rnatilmagan texnik vositalar joylashtiriladi. Endi bir narsaga ahamiyat qaratish lozim. I-I qidiruv chizig„iga joylashtirilgan kanavaning oxiri yoki boshidan (hali noma‟lum) shurf o„rnatilgan nuqtagacha va shurf o„rnatilgan nuqtadan burg„ilash qudug„I o„rnatigan nuqtagacha tanlangan masshtab asosida necha m. bo„lsa (chizg„ichda sm.da o„lchash mumkin), qolgan II- II va III-III qidiruv chiziqlarida o„rnatiladigan shurf va burg„i quduqlari orasidagi masofalar ham o„zaro teng bo„lishi lozim. Natijada I-I qidiruv chizig„ida kanava №1, shurf №1, burg„ilash qudug„i №1, II-II qidiruv chizig„ida kanava №2, shurf №2, burg„ilash qudug„i №2, III-III qidiruv chizig„ida kanava №3, shurf №3, burg„ilash qudug„i №3 lar joylashtiriladi. Bu amalni har kim mustaqil ravishda boshqacha ko„rinishda joylashtirishi mumkin. Geologiya qidiruv ishlarida ham bu kabi amallar qo„llaniladi, biroq, ish hududidagi tog„ jinslarining yotish elementlari turlicha bo„lganligi sababli o„tkaziladigan qidiruv chiziqlari va o„rnatiladigan texnik vositalarning masofalari o„zaro o„zgaradi. Amaliyotda bir qidiruv chizig„ida bir nechta shurf yoki burg„ilash quduqlari o„rnatilishi yoki, qidiruv chizig„ida kanavalar umuman bo„lmasligi mumkin va h.k. Bu esa geologiya qidiruv ishlari bosqichlari bilan uzviy bog„liqdir. - 39 - Nazorat savollari: 1. Qidirish belgilari deganda nimalarni tushunasiz? 2. Qidirish belgilari necha xil bo‘ladi? 3. Qidirishning bevosita belgilari haqida gapiring. 4. Qidirishning bilvosita belgilari haqida gapiring. 4 . Qidirishning texnik vositalari deganda nimani tushunasiz va ularni nomlari va ta’riflari bilan keltiring. 5. Qidirishning yer usti vs yer osti inshootlariga ta’rif bering. Download 4.44 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|