Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti foydali qazilma konlarini qidirish
Download 4.44 Mb. Pdf ko'rish
|
Foydali qazilma konlarini qidirish va razvedka qilish asoslari (2)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Yig‘ma geologik hujjatlashtirish
|
7.4-rasm. Yuqoriga
yo‘nalgan tog‘ inshooti devorining chizmasi. 1-ma’dan tomiri; 2- o‘zgargan ma’danli tog‘ jinslari; 4-brekchiyalashgan tog‘ jinslari; 5-brekchiyalashgan ma’dan zonasi; 6-kichik namunacha olingan joy; 7-namunalarning tartib raqami. Ko„pincha kern namunasidan foydalanib bo„lingach, ya‟ni quduq bo„yicha kesim tuzilgach va namunalar olib bo„lingach, uni saqlashga ehtiyoj qolmaydi. Bunday paytlarda tasdiqlangan instrukstiyalarga binoan kern qisqartiriladi. Odatda har bir tog„ jinslari turlari va foydali qazilma turlaridan bir bo„lakdan olib qolinib, qolgan qismlari tashlab yuboriladi yoki burg„u qudug„i yonida yo„riqnomaga asosan ko„miladi. Qisqartirilgan kern geologik qidiruv ishlari tugaguncha saqlanadi. Geologik hujjatlashtirish mikroskopik tadqiqotlar, kolleksiyalar tuzish va boshqa maqsadlar uchun muntazam namunalar olish bilan birga olib boriladi. Tog„ jinslari va ma‟danlar namunalarining miqdori qalin qatlamlar va litologik xususiyatlarining xilma-xilligiga, ular tektonik tarkibining murakkabliligiga, ustama minerallashish jarayonlarining jadalligi va boshqalarga bog„liq. - 58 - Yig‘ma geologik hujjatlashtirish Turli qidirish inshootlari va burg„i quduqlarini hujjatlashtirish natijasida katta miqdordagi tarqoq materiallar to„planib qoladi. Olingan ma‟lumotlarni birlashti- rishdan so„nggina ma‟dan tanalari shaklining umumiy qiyofasi foydali qazilmalar navlarining taqsimlanishi va konning geologik tuzilishini oydinlashtirish imkoni tug„iladi. Marksheyderlik gorizontlari bo„yicha planlar va konlardagi qirqimlar ti- zimi yig„ma geologik grafikani tuzishning asosi hisoblanadi. Yig„ma geologik huj- jatlarga 1) xaritalar, 2) qirqimlar, 3) proyeksiyalar, 4) blok-diagrammalar, 5) mo- dellar mansub. Hamma yig„ma chizmalar va hajmiy tasvirlar ma‟lum masshtab- larda (1:200-1:2000) va belgilangan koordinatalar sistemasida quriladi. Yig„ma hujjatlarni to„plash jarayonida yuzaning 1:2000; 1:1000 yoki 1:500 masshtablardagi geologik xaritalari konning geologik vaziyati murakkabligiga bog„liq holda tuziladi. Mufassal baholashning hamma ma‟lumotlari bu xaritalarga tushiriladi. Geologik qirqimlar konning shakllari va ichki tuzilishini tasvirlashning asosiy usuli hisoblanadi. Izometrik shakldagi konlarda tik qirqimlar odatda ikkita o„zaro perpendikulyar yo„nalishlar bo„yicha quriladi. Katta burchak ostida chuqurlikga yo„nalgan tanalarda uzunasiga ishlangan qirqimlar bu tanalarning yotish yuzasida quriladi. Biroq konning bunday tasvirlari ko„pincha yo„nalish bo„yicha tik yuzaga proyeksiya ko„rinishida qo„llaniladi. Burg„i quduqlari bo„yicha geologik qirqimlar tuzishda burg„i quduqlarining zenit va azimut og„ishlarini hisobga olish kerak. Tik qirqimlarning 1:50, 1:100, 1:200 masshtablari, qirqimning tik masshtabi gorizontal masshtabga nisbatan ko„pincha yirikroq bo„ladi. Gorizont bo„yicha geologik plan ayrim inshootlarning chizmalarini ma‟lumotlarning marksheyderlik asosiga o„tkazish yo„li bilan tuziladi. Konlarning shakli va tuzilishining murakkabligiga ko„ra gorizontal planlar har 5, 10, 20, 40 metrda tuziladi. Shu bilan birga gorizontal planlar tegishli o„zlashtirish gorizontlari bilan mos tushishi zarur. Ma‟dan tanalarining proyeksiyalari ularning yotish elementlariga ko„ra gorizontal, vertikal (tik) yoki qiya yuzalarda quriladi. Qiya yuzadagi proyeksiya yotish burchagi 40 0 -50 0 bo„lgan yassi tanalar uchun qo„llaniladi. Proyeksiyalar oddiy yoki murakkab bo„lishi mumkin. Oddiy proyeksiyalarda loyihalashtirilgan inshootlarning ma‟lumotlariga ko„ra biror bir yuzada faqat foydali qazilma tanasining chegaralari chiziladi. Murakkab proyeksiyalar foydali qazilma tanalari chegaralaridagi izochiziqlar tizimi-dan: qatlam izochiziqlaridan, foydali komponentlar tarkibi izochiziqlari va boshqalardan iborat. Proyeksiyalar odatda foydali qazilmalar zaxirasini hisoblash uchun tuziladilar. Blok - diagrammalar gorizontal va vertikal qirqimlar asosida tuziladi va kon to„g„risida yaxlit yaqqol tasavvur beradilar. Konlarning eng yaxshi tasvirini modellar asosida olish mumkin. Download 4.44 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|