Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat kimyosi va biokimyosi

 
tripalmitin 
 
tristearin
 
triolein 
Agar triglitserid tarkibida har xil yog„ kislota qoldig„i bo„lsa, bunday 
trigitserid aralash tirglitserid deyiladi. 
CH
2
- O - C - C
17
H
35
O
O
O
CH
2
- O - C - C
15
H
31
CH
2
- O - C - C
17
H
33

palmitosteareolein  
Yog„lar va moylarning tarkibi har xil bo„libgina qolmay, balki 
ularning rangi va mazasi ham har xil bo„ladi. Toza holatdagi 
triglitseridlar odatda rangsiz va hidsiz bo„ladi. Demak yog„larning 
rangini va mazasini boshqa yog„simon moddalar belgilaydi. 
Lipidlarning ikkinchi guruhchasi tarkibida ko„p atomli spirtlar va 
yog„ kislotalar qoldig„idan tashqari, azot komponentlari, uglevodlar va 
fosfat kislotani tutuvchi birikmalar bo„lib, ular murakkab lipidlar yoki 
yog„ning yo‘ldosh moddalari deyiladi. Ularga fosfolipidlar, 
glikolipidlar, sulfolipidlar va boshqalarni kiritish mumkin. 

---

31 
Fosfolipidlar (murakkab lipidlar) o„zlarining tuzilishi jihatidan 
murakkab efirlar bo„lib, barcha organizm hujayralarida keng tarqalgan. 
Bu fosfatidlarning umumiy formulasi quyidagicha: 
CH
2
- O - C - R
1
CH
2
- O - P - OH
O
O
O
CH
2
- O - C - R
2
O
N
bu yerda N – azotli birikmani ko„rsatadi. 
Lekin ularning tarkibida ko„p atomli spirtlar va yog„ kislotalar 
qoldig„idan tashqari, fosfat kislota hamda azot asoslari qoldig„i 
uchraydi. Fosfolipidlar tarkibida ko„p atomli spirtlardan, asosan 
glitserin, sfingozin va inozit uchraydi. 
Fosfatidlar o„zlarining kimyoviy tabiati jihatidan xolinfosfatidlarga 
(letsitinlarga), kolaminfosfatidlarga (kefalinlarga) va serin fosfatidlarga 
bo„linadi. 
Letsitinlar va kefalinlar modda almashinuvi jarayonida katta muhim 
funksiya bajaradilar. Ular tarkibiga kiruvchi asosiy yog„ kislotalar olien, 
linol, palmitin va stearin kislotalardir. Erish temperaturasi yuqori 
bo„lgan yog„lar tarkibiga kiruvchi to„yingan yog„ kislotalar qattiq 
bo„ladi.