Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat kimyosi va biokimyosi


-rasm. Haroratga bogʻliq boʻlgan suv zichligining koʻrinishi


Download 1.1 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/59
Sana17.12.2022
Hajmi1.1 Mb.
#1025785
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   59
Bog'liq
Oziq ovqat kimyosi va biokimyosi fanidan laboratoriyaishlarini

2-rasm. Haroratga bogʻliq boʻlgan suv zichligining koʻrinishi 
Oddiy suyuqliklarda zichlik haroratning pasayishi bilan kamayadi. 
Suvning zichligi esa haroratga bogʻliq boʻlgan holda boshqacha 
oʻzgaradi. Masalan: muz eriganda koʻpayadi va maksimum 4

C dan 
oʻtgandan keyin haroratning ortishi bilan kamayadi. 
3-rasm. Haroratga bogʻliq boʻlgan suv va muzning molyar hajmi 


41 
Bundan ma‟lum boʻladiki, suvning zichligi muzning zichligiga 
qaraganda 10% ga koʻproq ekan. Shu sababli suvning yuzasida muz 
suzib yuradi. 4

C da suvning hajmi kamaya boshlaydi, keyinchalik 
kamayishida esa harorat 4 dan 0

C gacha kengayadi.
Dengiz suvi ichimlik suviga qaraganda boshqacharoq boʻladi. 
Tarkibidagi har xil tuzlar uning fizik – kimyoviy xususiyatlarini 
oʻzgartiradi. Dengiz suvi – 1,9

C da muzlaydi va – 3,5

C da maksimal 
zichlikka ega boʻladi. Bunaqa haroratda dengiz suvi koʻproq zichlikka 
yeta olmay muzlay boshlaydi.
10.1-jadval
Uch agregat holatdagi moddalarning issiqlik sigʻimi 
Agregat 
holati 
Moddaning issiqlik sigʻimi (C
o
r, 
kal/mol) 
H
2

NH

CH

HCl 
H

Hg 
Na 
Gaz 
8,7 
9,9 
… 
6,7 
6,9 
… 
5,0 
Suyuq 
18,0 
12,0 
11,0 
12,0 
11,0 
6,8 
7,6 
Qattiq 
9,0 
9,0 
14,0 
15,0 
13,0 
6,7 
8,0 
Muzni erishida issiqlik sigʻimi ikki marta oʻzgaradi, bunday 
erishdagi katta oʻzgarish hech qanday moddada kuzatilmaydi. Muzning 
issiqlik sigʻimi kam e‟tiborlidir, u bir atomli kristallarning issiqlik 
sigʻimiga yaqin va qattiq ammiakning issiqlik sigʻimiga teng. Metallarni 
eritish jarayonida issiqlik sigʻimi deyarli oʻzgarmaydi. Koʻp atom 
molekulali moddalarning erish jarayonida esa issiqlik sigʻimi kamayadi. 
Bu holat suyuqlikda molekulalarni harakatlana olishi va muz holatda 
harakatlana olmasligi bilan tushuntiriladi. Suyuqliklardagi issiqlik 
harakatini issiqlik oʻtkazuvchanlik bilan ham aniqlash mumkin. 4-
rasmda suvning haroratga bogʻliq boʻlgan issiqlik oʻtkazuvchanligining 
oʻzgarishi keltirilgan.  


42 

Download 1.1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling